Nazariy fizika kursi

(
10
.
1
)
df f - b ^ d s .
( 10.2)
297

---

laboratoriya sistemasida olish maqsadga mufoviq bo‘ladi. M a’lumki, 
laboratoriya sanoq sistemasida to‘qnashuvgacha zarrachalardan biri 
tinch holda olingan deb hisoblanadi va quyidagi formula orqali bu 
ko‘rilayotgan sanoq sistemalari bilan bog‘langan bo‘ladi:
л 
m,sin9
л 
п - в
= 
щ + щ с , « в А = ~ Г

bunda 
в -
inersiya markazi sistemasidagi ikkala zarrachaning sochilish 
burchagi, 0/ va 
62
- laboratoriya sanoq sistemasidagi birinchi va 
ikkinchi zarrachalami og‘ish burchaklari, 
Щ
v a
m2
lar zarrachalaming 
massalari. Bu bobda har doim inersiya markazi sistemasi bilan 
bog‘langan koordinatalar sistemasidan foydalaniladi va 
m
orqali 
to‘qnashuvchi zarrachalaming keltirilgan massasi belgilanadi.
Koordinata 
sistemasidagi 
z-o‘qining 
musbat 
yo‘nalishida 
harakatlanayotgan erkin zarracha 
y = e ,b
ko‘rinishdagi yassi to‘lqin 
orqali berilgan bo'lsin. Koordinata boshida qo‘zg‘almas sochuvchi 
markaz joylashtiriladi. Sochuvchi markazdan uzoq masofalardan 
tushayotgan zarrachalaming dastasi erkin harakatlanayotgan bo ‘ Ism. U 
holda, sochuvchi markazning atrofida zarracha sochilish ta’siriga 
uchraydi va uni ifoda qiluvchi 
to‘lqin funksiyasining ko‘rinishi 
o'zgaradi. Keyinchalik, sochilgan zarracha markazdan uzoqlashgandan 
so‘ng, u yana erkin zarracha sifatida harakatlanishi kerak. Lekin uzoq 
masofalarda sochilgan zarrachalaming dastasi har doim markazdan 
yo‘naltirilgan bo‘lganligi sababli, sochilgan zarrachalaming dastasini