139
2. Бузилган, намланган, доғ босган, асосдан кўчиб қолган эски сувоқ олиб
ташланиши ва ўрнига
янгиси алмаштирилиши керак, бунда янги қоплама қатлам
ўзининг фактураси ва таркибидаги қумнинг йириклигига кўра сақланиб қолган эски
сувоқникидай бўлиши лозим. Шунда янги ва эски сувоқ ўртасидаги фарқ кўзга
ташланмайдиган бўлади.
3. Фасаднинг шўрланишга қарши профилактикаси ўтказилиши керак. Бунинг
учун деворнинг чакка оқиб намланган ерлари эски сувоқдан тозаланиб қуритилиши,
шўрхаклар олиб ташланиши керак. Шундан кейингина девор бўяш қатламига
тузларнинг киришига йўл қўймайдиган гидрофобияли қоришма билан сувалади.
Гидрофобияли сувоқ қоришмаси 1 м
3
қоришмага кремнийорганик суюқлик (ГКЖ-
10, ГКЖ-11 ва ГКЖ-94) қўшилган 1:0,5:4 таркибдан тайёрланади. ГКЖ-10 ва ГКЖ-
11 гидробобияловчи кремнийорганик қўшимчалар сув эритмалари кўринишида,
ГКЖ-94 қўшимчаси эса цемент массаси (цемент-оҳак қоришмалари учун) ёки оҳак
массасига нисбатан (оҳак қоришмалари учун) 0,2% миқдордаги эмульсия
(гидрофобияловчи қуруқ модда ҳисобида) кўринишида қўшилади.
4. Иқлим шароитларига қараб, сувоқни таъмирлашда 1:0,5:5 ҳажмдаги
қоришманинг совуққа чидамли таркиблари қўлланиши керак (портландцемент:
оҳакли хамир: қум). Гипсли ёки оҳак-гипсли қоришмалар фақат қуруқ шароитларда
мустаҳкам бўлади. Тасодифий чакка ўтишлар ва совуқдан эса улар тез бузилади.
Шунинг учун улардан фасадларни таъмирлашда фойдаланиш тавсия этилмайди.
Оҳак улуши кўпроқ бўлган “ёғли” қоришма таркибидан фойдаланиш ҳам
тавсия
этилмайди, чунки бу қоришмалар, ишлаш учун қулай бўлса-да, кейинчалик сувоқда
киришишдан ҳосил бўлиши мумкин бўлган дарзларга сабаб бўлади.
Фасадларни сувашда оҳак-шлак ва оҳак-пуццолан қоришмалари, шлак-
портландцемент ва пуццолан шлак-портландцементдан фойдаланиш тавсия
этилмайди, чунки амалиёт бундай сувоқнинг фасадларда тез емирилиб кетишини
кўрсатди. Бундай ҳодиса содир бўлмаслиги учун, мураккаб қоришмаларда
портландцементни қўллаш тавсия этилади. Мураккаб қоришмаларда
янчилган
сўндирилмаган магнезиал ва доломит оҳагидан фойдаланиш сувоқда дарзлар ҳосил
бўлишига олиб келади. Бундай оҳакни ишлатишдан аввал 2 сутка давомида сувда
ивитиб қўйиш керак.
140
Оҳакли, казеинли, поливинилацетат, перхлорвинил ва полистирол
бўёқларининг эски қатламларига асосан босим остида юборилган қум оқими билан
ишлов берилади, кейин қирғичлар ва чўткалар билан охиригача тозаланади. Бундай
усулда тозалаб бўлмайдиган мойли бўёқлар, зарурат туғилганда, кавшарлаш ёки газ
горелкалари ёрдамида ёндирилади.
Тозалаш мақсадида қўлланадиган қум қуруқ, тоза бўлиши, ишлатилишдан аввал
тешиклари 1,2-2 мм бўлган элакдан ўтказилиши лозим. Тозалаш 170 ва 250 л
сиғимдаги пескоструй аппарати ёрдамида амалга оширилади. Сиқилган ҳаво
аппаратга ЗИФ-55 турдаги компрессор ёрдамида узатилади. Компрессорнинг ишчи
босими 0,4 - 6 МПа оралиғида ушлаб турилиши керак. Бунда ҳаво сарфи 180-300 м
3
соатни ташкил этади.
Бундай тозалаш усулида жуда кўп чанг чиқади, буни бартараф этиш учун сув-
қум оқимидан (гидропескоструй) фойдаланиш тавсия этилади. Бунинг учун қум
келиб тушадиган соплога қумни шланг (бу шланг уй водопроводига уланади) орқали
келиб тушадиган сув билан аралаштириш имконини
берадиган махсус мослама
кийдирилади.
Фасад тозалаб олингач, сувоқ таъмирланади. Агар сувоқни катта майдонларда
алмаштириш зарурати туғилса, қоришмани форсункага етказиб берадиган қоришма
насосидан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир.
Сувоқ қоришмасини механизациялаштирилган усулда деворга қоплаш учун
компрессорсиз форсункалар тўғри келади. Улар қоришмани пуркашда ҳосил
бўладиган тумандан ва қоришманинг
сачраб кетишидан асрайди, қоришмани
фасаднинг нафақат кенг жойларига, балки тор жойларига ҳам (дераза ва эшик
кесакилари, тягалар, белбоғчалар ва карнизлар) суртиш имконини беради.
Сувоқни механизациялаштирилган усулда ишқалаб
текислаш учун турли
механизмлар, масалан, пневматик ва электр ишқалаш машиналари қўлланади.
Фасадлар юзаси тозаланиб, сувоқлари таъмирланганидан кейин,
эски ва янги
сувоқ фактуралари бир-биридан фарқлангани туфайли, фасад юзасида
нотекисликлар пайдо бўлади. Буни тўғрилаш учун юза аввал грунтланади ва кейин
шпаклевка қилинади. Бундай пайтларда қўлланадиган грунтлаш ва шпаклевкалаш
таркиблари 8.1-жадвалда келтирилган.
