Beruniy- Xorezmli alim Abu Rayxan Beruniy (973-1048) onin` psixologiyaliq ko`z qaraslari
–
biliw
protsessleri seziwden baslaniwi ha`m oylawg`a ko`teriledi belgili na`rselerden belgisiz na`rseler ha`m
ha`diyselerdi biliwge qaray rawajlanip baradi. Biliw protsesslerinde sezimlik biliw-seziw, qabil etiw, este
saqlawg`a bularsiz tabiyat ha`diyselerin haqqinda pikirdi payda etiw mu`mkin emes dep keltiredi.
Biliw protsessinde baqlaw, salistiriw u`lken a`hmiyetke iye ekenligin aytadi. Insannin` este saqlawinin` jaqsi
boliwi ha`mme na`rselerge jaqsi tez, ha`m an`sat este qaladi deydi.
Navoiy- Alisher Navoiy (1441-1501) du`n`ya ju`zi pa`ninde o`shpes iz qaldirg`an ulli o`zbek shayiri, alimi
oyshili bolip tabiladi. Onin` filosofiyaliq – insan o`zinin` bes seziw ag`zalari arqali sirtqi du`n`yani bilip aladi.
Duris aniq mag`liwmatlarg`a iye boladi, olardi miyde oylaw ja`rdeminde uliwmalastiradi, qayta isleydi, keyin
ala juwmaq shig`aradi deydi.
Psixikanin` is-ha`reket nizamlarin tu`siniwde seziw organlari ha`m nerv sistemasi jumisin u`yrengen
fiziologlardin` jetiskenlikleri u`lken a`hmiyetke iye. Qabil aliwdin` psixofiziologiyalari boyinsha birinshi
izertlewler XI a`sirde arab ilimpazi Ibn al`-Xaysam ta`repinen baslandi, ol ko`riw arqali qabillaw protsessinde
tuwri optik na`tiyjelerge sanali tu`rde bolmasa da qosimsha psixikaliq aktler qosiladi, ha`m na`tiyjede
qorshag`an a`tiraptag`i zatlardin`, onin` ko`lemi h.t.b. formasin qabil aliw payda bolatug`inlig`in ashti.
Ob`ektlerdi toliq qabillaw ushin ko`zler ha`reketi-ko`riw ko`sheri awisiwi za`ru`r. Usinin` na`tiyjesinde
organizm avtomatik tu`rde operatsiyani a`melge asiradi.
Psixologiyanin` basqa pa`nler menen baylanisi. Filosofiya, sotsiologiya, pedagogika, biologiya, fiziologiya,
ximiya, fizika. matematika h.t.b.
Ta`kirarlaw ushin sorawlar
Psixologiya so`z qanday ma`nini an`latadi.
Psixologiya neni u`yrenedi. Onin` aniqlamasin berin`.
Psixologiya pa`ninin` pedagogika tarawinda qanday a`hmiyeti bar.
Psixologiyanin` waziypasina neler kiredi.
Psixikaliq hallar degende neni tu`sinesiz.
Psixikaliq qubilislar degenimiz ne.
Insannin` psixikaliq qubilislar ha`m psixikaliq qa`siyetlerin atap o`tin`. Olardin` psixikaliq
jag`daydan ayirmashilig`i nede
Psixologiyaliq ilimnin` tiykarg`i ma`seleleri neden ibarat
Onin` a`hmiyetleri qanday.
Zamanago`y psixologiyada tiykarg`i bag`darlar qanday
Shig`is oyshilardin` psixologiyag`a qosqan u`lesleri haqqinda qisqasha tu`sindirip berin`.
A`debiyatlar.
Davletshin.M.», Tuychieva.S.M. «`Umumiy psixologiya»`. T.2002.
Karimova.V.M, Akramova.F. «`Psixologiya»`. T.2000.
Godfrua J. Chto takoe psixologiya. T. M. Mir, a`99g`.
Psixologicheskiy slovar`./ Pod obsh. red. A.V.Petrovskogo i M.».Yaroshevskogo.
M., 1990.
Nemov R. S. Psixologiya Uchebnik dlya stud. vissh. ped. ucheb. ZavedeniyU`
1998.
Do'stlaringiz bilan baham: |