Uliwma psixologiya kk

Seziw- bul do`gerek a`tiraptag`i du`n`nin` zatlarinin` ha`m qubilislarinin` usi payitta adamnin` miyine 
ta`sir jasap turg`an ayirim qa`siyetlerinin` miy qabig`inda sa`wleleniwi boladi.
Miy informatsiyani sirtqi du`n`yadan, organiznin` o`zinen de alip turg`anliqtan, analizatorlar sirtqi ha`m ishki 
boladi. Sirtqi analizatorlarda retseptorlar denenin` u`stin`gi betine shig`arilg`an boladi. Ishki analizatorlar ishki 
organlarda ha`m tkanlarda ornalasqan retseptorlarina iye boladi. 
Seziwdin` tu`rleri. 
Ba`rinen de burin sirtqi du`n`yadag`i zatlardin` ha`m qubilislardin` qa`siyetlerinin` sa`wleleniwi bolatug`in 
seziwlerdin` bes tu`rden ibarat toparin- ko`riw, esitiw, da`m, iyis seziw ha`m teri seziwlerden ayirip 
shig`ariwi lazim. Ekinshi topardi seziwlerdin` organikaliq, ten`be-ten`lik seziwler, ha`reketke keltiriwshi 
seziwler dep atalatug`in, organizmnin` jag`dayin sa`wlelendiretug`in u`sh tu`ri quraydi. U`shinshi topardi 
seziwlerdin` eki tiygizip seziw ha`m awiriwdi seziw tu`rleri quraydi, olar ya birneshe seziwlerdin` jiyintig`inan 
(tiygizip seziw) ya ha`rqiyli tu`rde ju`zege kelgen (awiriwdi seziwler) seziwlerden ibarat boladi. Ishki 
organlardan tu`setug`in signallar a`dette onsha bilinbeydi, awiriw seziminen basqasi ko`binese an`lanbaydi, 
biraq orayliq nerv sistemasi ta`repinen qabillanadi ha`m qayta islenedi. Bunday sezimler interotseptiv dep 
ataladi. Ishki organlardan mag`liwmatlar, og`an ishki ortaliq jag`dayi, yag`niy onda biologiyaliq paydali yamasa 
ziyanli zatlardin` bar yamasa joq ekenligi, dene temperaturasi, onda bar suyiqliqtin` ximiyaliq qurami, basi ha`m 
t.b. haqqinda xabarlay otirip, tinimsiz tu`rde miyge kelip tu`sedi. Adamda sonday-aq, waqit, tezletiw, vibratsiya, 
belgili bir turmisliq a`hmiyetke iye siyrek gezlesetug`in qubilislar haqqinda mag`liwmatlardi qamtiytug`in 
seziwdin` bir-neshe spetsifikaliq tu`rleri bar. Zamanago`y mag`liwmatlarg`a qarag`anda adamnin` miyi og`an 
tu`sip turg`an mag`liwmatlar ta`sirinde tinimsiz jetilisip turatug`in genotipik sha`rtlesken ha`m bir o`mirge 
aling`an (jetisken) programma boyinsha islewshi quramali, o`zi oqitatug`in esaplaw ha`m sonin` menen bir 
waqitta sa`ykes mashina bolip sanaladi. Bul mag`liwmatti qayta isley otirip adamnin` miyi sheshim qabillaydi, 
buyriq (komanda) beredi ha`m olardin` orinlaniwin qadag`alaydi.