К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

иш билан бандлик қатор омиллар
таъсирида 
шаклланади: 
1. Ишлаб чиқариш соҳасида содир бўлаётган ўзгаришлар: 
- хомашё, материалларни етказиб бериш ва молиялашнинг камайиши 
муносабати билан ишлаб чиқариш (иш, хизматлар) ҳажмининг камайиши; 
- корхоналарда меҳнатни ташкил этиш ва унга ҳақ тўлашнинг 
такомиллаштирилиши; 
- корхоналарда бошқарув тузилмаларининг такомиллаштирилиши. 
2. Истеъмол саватининг қимматлашуви натижасида аҳоли турмуш 
даражаси, унинг даромадлари ва истеъмоли даражасидаги ўзгаришларда 
намоён бўладиган иқтисодий омиллар. 
3. Омилларнинг ижтимоий-демографик гуруҳи: 
- меҳнатга лаёқатли аҳоли сони; 
- табиий ўсиш ва ўлиш миқдори; 
- мамлакатда ёшлар миқдорининг узлуксиз ўсиб бориши (коллеж ва 
лицей битирувчилари, ҳарбий хизматдан қайтганлар ва ҳоказо); 
- миграция жараёнларини фаоллаштириш; 

---

286 
- кадрлар қўнимсизлигининг кескинлашуви. 
Иш билан бандликнинг ҳозирги ҳолати кўп жиҳатдан меҳнат ва 
ижтимоий сиёсат соҳасидаги ўзгаришлар билан боғлиқ.
Иш билан бандлик соҳасидаги вазиятнинг ўзига хос хусусиятларидан 
бири тармоқларда иш билан таъминланиш даражаси ҳар хил даражада 
эканлиги. 
- ноишлаб чиқариш соҳасидаги иш билан бандликнинг паст даражада 
эканлиги, ишловчиларнинг кўпчилик қисми моддий ишлаб чиқариш соҳасида 
меҳнат қилаётганлиги билан характерланади; 
- қишлоқ хўжалиги ва саноатда иш билан банд бўлган ходимлар сони 
нисбатан юқори бўлса-да, жами иш билан бандликдаги уларнинг улуши бироз 
пасайган. 
Иш билан бандликнинг энг муҳим хусусиятларига унинг 
самарадорлиги нуқтаи назаридан йириклашган ҳолда макро даражада баҳо 
бериш зарур. Бундай баҳо беришлар фақат мавжуд муаммоларни аниқлаш 
учун эмас, балки иш билан бандлик соҳасидаги ортиб бораётган қонуний 
тамойилларни аниқлаш учун ҳам муҳимдир. Бундан ташқари, кўрсаткичлар 
мазмунининг тасдиқлашича, иш билан бандлик фақат иқтисодий аҳамиятга 
эга бўлиб қолмай, шу билан бирга яққол ифодаланган ижтимоий мазмунга 
ҳам эга.