If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

F =
V
w.
Э
°2
Т о з а л а н г а н суюкликнинг зичлиги рс 
б у л с а ,
у холда 
V
= — ,
бу ерда 
Gz
— т о з ал а н г а н суюкликнинг микдори, кг/ с;
( 7 .1 4 )
X ,
G
= ß десак, у хол да 
F
(1 — ß)-
(7 .1 5 )
( 7 .1 6 )
156

---

(7.16) 
т е н г л а м а д а г и
ии3
к а т т а л и к з а р р а ч а л а р н и н г эркин тушиш 
тезлиги булиб, аг ар с и ки лг ан хо ла т д а чукиш юз б ер а ё т г а н булса 
м)3
урнига 
хшг
и шл а т и л а д и.
Чу к ти ри ш к ури л ма с ин и нг б а л ан дл иг и о д атд а хи со бл а нма й ди
ва 2,5; 3,5 м га тенг килиб олинади.
7.4 -§ . Ф И Л Ь Т Р Л А Ш
Суспензия ва чангли газл арн и фильтр т у с и кл а р о рк а ли утказиб 
т о з а л а ш ж а р а ё н и ф и л ь т р л а ш дейилади. Фильтр т у с ик л ар
к а т т и к з а р р а ч а л а р н и тутиб колиб, с уюк ли к ёки газни у тка з иб
юбориш коб илия тиг а эга. Фильтр т у с и к л а р ёки фильтр с и фа т и да
майда тешикли тур ла р , т урли г а з л а м а л а р , сочилувчан матери- 
а л л а р (кум, м а й д ал а н г а н кумир, бентонитлар), к е р ам и к б уюмл а р
и ш л а т и ла д и. Фильтр с и ф а т и да пахта, юнг ва синтетик г а з л а м а -
л а р д а н т а й ё р л а н г а н м а т е р и а л л а р д а н хам ф о й да ла н ил ад и.
Фильтр т у с и к л а р бир к ат ор т а л а б л а р г а мос келиши ке рак. Энг 
а в в а л о фильтрловчи м а т е р и а л говаксимон туз и ли ш г а эга булиб, 
г о в а к л а р н и нг улчами шун д ай булиши ке ракк и, бу нд а чукма 
з а р р а ч а л а р и тусикнинг устида колиши керак. Бу н да н т а ш к а р и
фильтр мухит т а ъ си ри г а кимёвий б а р к а р о р , юкори т е м п е р а т у ра г а
б ар до шл и, механик ж и х а т д а н п ишик булиши м а к с а д г а мувофик 
булади. Фильтр тусикнинг устида хосил б улг а н чукма хам 
фильтрловчи ма те ри а л в а зи фа с ин и б а ж а р а д и .
Ф и л ь т р л а ш пайтида к у ши м ч а м а т е р и а л л а р ха м и шл ат и ли ш и
мумкин. А к т и в ла н га н кумир, м а й д а л а н г а н асбест, диатомит,
п ерлит ана ш у л ар ж у м л а с и да н д и р . Куши мч а 
м а т е р и а л л а р
ф и л ь т р л ан и ши лозим б улг а н с ус пе нз и яг а к у ш и л а д и ёки филь- 
грнинг иш юзаси бундай м а т е р и а л л а р билан к а т л а м хосил килиб 
ко пл ан ад и. К уши мч а м а т е р и а л л а р чукма билан а р а л а ш и б , унинг 
г ов аклиг ини о ши р ад и ва г и д р а вл и к ка рши ли ги ни к а ма йт и р а ди .
Бу н да н т а ш к а р и диатомит, перлит, а к ти в ла н га н кумир ва бошка 
м о д д а л а р а д с ор б ла ш хусусиятига эга, шу с а б а б д а н фи ль т р д ан
ч ик аё т г ан тай ёр махсулот анча т о з а л а н г а н булади.
Фи л ьт р л а ш пайтида суспензия та р киб ид а ги м а й д а з а р р а ч а л а р
фил ьтрл о в чи м а те р иа л ни нг устки кисмид а ч укма хол ид а ёки 
фил ьтрл о в чи ма т е р иа л ни нг узида т е шик ла рин и т у лд и р г ан холда 
утириб колиши мумкин. Бу хус ус ия т ла ри г а кура ф и л ь т р л аш
ж а р а ё н и иккига булинади: а) чукма к,атлами хосил ки л иш йули 
б ил а н фи ль т рл аш ; б) фильтрловчи ма т ер иа л ни нг теш и к ла ри н и 
тул ди р и ш о рк а ли фи ль т р ла ш .
С ан оа т н ин г куп т а р м о к л а р и д а чукма хосил ки л иш йули билан 
ф и л ь т р л а ш кенг к у л ла ни ла ди .
Фи ль т р л аш ж а р а ё н и да сикилувчи ва си ки л май д иг а н ч у к ма л а р
хосил булади. Сикилувчи ч у к ма л а р д а г и з а р р а ч а л а р босим ортиши 
б ил а н д е ф о р м а ци я г а учраб, у ла р н и нг улчами ки ч ик ла шад и .
С и к ил ма йд иг ан ч ук м а л а р да босим ортиши бил ан з а р р а ч а л а р н и н г
ш а к л и ва ул ча ми д е я р ли у зг ар ма й ди .
157

---

Ф и л ьт рл аш ж а р а ён и н и н г унумдорлиги ва олина диг ан филь- 
тратнинг то за л иг и асосан, фильтр ту с и к л ар н и н г хусусиятига 
боглик,- Фильтр ту си к л ар ни н г т е ш и к л а р и катта ва г и др ав л ик
ка рши ли г и кичик булиши з ару р. Фильтр т ус и кл а р тузилишиг а 
к а р а б э г и л у в ч а н в а э г и л м а с булади.
Фильтр т у с и кл а р д а н олдинги ва кейинги босимлар фа р к и ёки 
фильтрловчи м а т е р и а л г а суюк лик босимини хосил килувчи 
м а р к а з д а н кочма кучлар фи л ь т р л а ш жа р а ё н и ни н г х а р а к а т л а н т и -
рувчи кучи в аз ифас ин и б а ж а р а д и . Х а р а к а т л а н т и р у в чи куч л ар
турига к а р а б ф и л ь т р л аш икки г урухга булинади: 1) б оси мл ар 
фа р ки т а ъ с и р ид а фи л ьтрл аш; 2 ) м а р к а з д а н кочма куч л ар 
таъ си ри д а ф и л ь т р л а ш (цен тр и фуг ал аш) .
Фильтр тусикнинг и кка ла томонидаги босимлар ф а р к и куйида- 
ги ус у л ла р б ил ан хосил килиниши 
мумкин: а) суспензия 
устунининг 
ма сеа сида н 
ф о й да ла н иш