7- мавзу: корхонанинг асосий фондлари ва ишлаб чиқариш қуввати

3.
 
Қолдиқ қиймати бўйича
- жамланган амортизация суммасини чегирган 
ҳолда асосий воситаларнинг бошланғич (тиклаш) қиймати. Бошқача қилиб 
айтганда, бу асосий фондларнинг ишлаб чиқарилаётган маҳсулотларга ҳали 
ўтказилмаган қисмидир. Корхоналар томонидан фойдаланилмайдиган ҳамда 
ҳисобдан чиқариш ёки сотиб юбориш мўлжалланган асосий фондлар ҳам, 
кўпинча қолдиқ қиймати бўйича, мазкур хўжалик йилидаги нархларда 
баҳоланади. 
4.
 
Тугатиш қиймати
- асосий воситаларнинг чиқиб кетиши бўйича кутилаётган 
харажатларни чегирган ҳолда кутилаётган фойдали хизмат муддати охирида 

---

асосий воситаларни тугатиш чоғида олинадиган активларнинг фараз 
қилинаётган суммаси. 
Амортизацияланадиган қиймат
- молиявий ҳисоботларда фараз 
қилинаётган (баҳоланган) тугатиш қийматини чегирган ҳолда кўрсатилган 
асосий воситанинг бошланғич (тиклаш) қиймати суммаси; 
Фойдали хизмат муддати
- корхона асосий воситадан фойдаланадиган 
вақт даври ёки корхона ундан фойдаланишдан олишни мўлжаллаётган 
маҳсулот (ишлар ва хизматлар) миқдори; 
Иқтисодиётнинг 
глобаллашуви 
ҳамда 
ҳисоб 
ва 
ҳисоботларнинг 
мукаммаллашуви, жумладан, миллий ҳисоб стандартларининг жаҳон 
стандартлари талаблари даражасига келтирилиши туфайли, гарчи асосий 
воситалар, асосий фондларнинг пул кўринишидаги ифодаси сифатида аввалдан 
қўлланиб келган бўлсада, ҳаётимизга “асосий капитал”, “асосий воситалар” 
каби атамалар эндиликда кенг равишда кириб келмоқда. 
Ҳозириги кунда амалиётда асосий воситаларнинг корхона баланси ва 
ҳисоботларида акс эттирилувчи (яъни, бошланғич, белгиланган тартибда 
ўтказилувчи қайта баҳолашдан кейин эса тикланиш), ҳисобга олиш қиймати 
баланс қиймати
деб аталади. Бундан асосий воситаларнинг қолдиқ қийматини 
асосий воситаларнинг баланс қийматидан эскириш суммасини айириб ташлаш 
ёрдамида топиш мумкинлиги англашалади. 
Қабул қилинган баҳолаш усули ва корхона балансида акс эттирилувчи 
бухгалтерия ҳисоботи маълумотлари асосида,