O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya kafedrasi

3. Er osti suvlarining fizik va kimyoviy xossalari 
 
Er osti suvlarining fizik xossalariga ularning tiniqligi rangi, ta’mi va harorati kiradi. 
Tabiiy suvlar tiniq yoki loyqa bo’lib, loyqa suvlarda mineral va organik birikma zarralari ko’p 
bo’ladi. Tiniq suvda xech qanday zarralar aralashmasi bo’lmaydi. Er osti suvlari ayrim hollarda 
temir, vodorod sulfid qo’shilishidan to’q zangori tusda, botqoqlikda esa organik kislotalar 
ta’sirida sariq tusda bo’ladi.
Er osti suvlari asosan xidsizdir. Vodorod sulfid suvlaridan palag’da tuxum, organik 
kislotalarda botqoq hidi keladi.
Er 
osti 
suvlarining 
harorati 
suvli 
gorizontning 
yotish 
chuqurligiga, 
geografik 
joylashishiga qarab turlicha bo’ladi. Haroratiga qarab suvlar quyidagilarga bo’linadi; juda sovuq
- +5
0
S, sovuq, - +10
0
S, iliq - +18
0
S, iliqroq - +25
0
S, issiq - +37
0
S, qaynoq -+40
0
S. Suvning 
harorati uning tarkibidagi tuz va gazlar miqdorining oz-ko’pligiga ta’sir etadi. Er osti suvlarida 
doim ko’p yo oz miqdorda tuzlar, gazlar va boshqa birikmalar erigan holatda bo’ladi. O’rta 
Osiyo hududida tarqalgan grunt suvlarining tarkibida erigan tuzlar ko’p miqdorda bo’lganligi 
uchun ular juda ham sho’rdir.
Er osti suvlari tarkibida erigan tuzlarning umumiy miqdoriga qarab quyidagilarga 
bo’linadi; chuchuk suvlar (erigan tuzlar 1 g/l.gacha), sho’rroq suvlar (erigan tuzlar 1 g/l dan 10 
g/l), sho’r suvlar (erigan tuzlar 10-50 g/l), namakob suvlar (erigan tuzlar 50 g/l dan ko’p).
Er osti suvlarida erigan tuzlarning qurilish materiallarini emirish hususiyatiga 
agressivlik
deyiladi.
Suv tarkibida oltingugurtli tuzlar miqdori ko’p bo’lsa, betonni emiradi. Betonga nisbatan 
er osti suvlarining agressivligi quyidagi turlarga bo’linadi.