O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya kafedrasi

va muhofaza qilish choralari. 
R E J A. 
1.
 
Er osti suvlarining joylashuvi va er ostida tarqalishi 
2.
 
Er osti suvlarining paydo bo’lishi 
3.
 
Er osti suvlarining fizik va kimyoviy xossalari 
TAYANCh IBORALAR 
Gidrodasiya, digradasiya, infiltrasiya, kondensasiya nazariyasi, daydi suvlar, iffat suvlari, 
kondensasion nazariya, infiltrasion nazariya, zarrabilsimon ko’rinish, tabaqalar oralig’idagi 
bosimli suvlar, bosimsiz suvlar, skvajina, artizian havzasi, chuchuk suvlar, sho’rxok suvlar, 
namakob suvlar, umumiy kislotali agressivlik, sulfatli agressivlik, karst suvlari.
1. Er osti suvlarining joylashuvi va er ostida tarqalishi. 
 
Suv – tabiatdagi eng bebaho hazina mo’jizasi, qolaversa erning eng keng tarqalgan 
mineral moddasi. Darhaqiqat, jamiki jonzotning tirikligi, hayotning mavjudligi suv – tabiat 
in’om etgan eng bitmas tuganmas hazina tufaylidir. Shuning uchun mashhur olim A.P.Korjinskiy 
suv erning eng qimmatli tabiiy va foydali qazilmasi bo’lib, usiz insoniyat na yashay oladi, na 
rivojlanadi degan edi.
Suv – bu dengizlar, ko’llar, daryolar inson qo’li bilan yaratilgan suv omborlari, suv – turli 
shaklli bulutlar, yomg’ir tomchilari, qor, muzlar. Suv er yuzasida va er ostida mavjud. Barcha 
o’simlik va hayvonlar ham asosan suvdan iborat. Sahro cho’llarning ham o’z go’zalligi mavjud, 
sababi oz bo’lsada yashirin holatda bo’lsa-da suv bor. U er ostida bo’lib uni ko’zga ko’rinmas 
okean, beshinchi okean, yashirin hazina deyish mumkin.
Er osti suvlari quruqlikdagina emas, balki er yuzasida dengiz va okean suvlarini tubida, 
qatlamlar ostida ham mavjuddir.
Dune okeani suvining hajmi har xil manbalarda turlicha, o’rtacha 1,3-1,4 mlrd.km
3
ni 
tashkil qiladi. Er osti suvlari asosan erning qattiq qobig’i ichida – er po’stida, tog’ jinslari asosida 
ularning tarkibida va yoriqlarda joylashgan, sababi ko’pgina tog’ jinslari, qushlar, qumtoshlar va 
boshqalar o’ziga xos g’ovaklari va bo’shliqlarga ega bo’lib, ular orqali suv bemalol suzilib 
oqaveradi. Ular yaxlit suv massasini tashkil etmaydi. Er osti suvining afzalligi shundaki, u 
odamlar tashnaligini qondiribgina qolmay, balki inson aqli tufayli ekinzorlarni bog’-rog’larni 
ham yashnatib kelmoqda. Er osti suvlarining paydo bo’lishi, yotish sharoitlari, harakatlanish 
qonunlari, zapaslari, xo’jalikdagi mohiyatini, atmosfera va er yuzasi suvlari bilan o’zaro 
bog’liqligini 
«Gidroekologiya» 
fani 
o’rganadi. 
Gidro-suv, 
geo-er, 
logos-fan 
so’zlari 
birikmasidan tashkil topgan.