Siyosatshunoslikka

Partiyalarning institutsionallashuvi jarayoni ikkita o‘zaro bog‘liq y o ‘l 
bilan amalga oshiriladi:
145

---

- Konstitutsiya asosida siyosiy partiyalar huquqiy holatini umu­
miy tarzda belgilash;
- qonunlarda partiyalarning faoliyat ko'rsatish mexanizmini mus­
tahkamlash.
Ko‘pchilik mamlakatlarda esa siyosiy partiyalarga doir alohida 
qonunlar ham qabul qilingan. GFR (1967-yil), Portugaliya (1975- 
yil), Ispaniya (1978-yil), - 1981-yil qaytadan to‘ldirildi. 0 ‘zbekiston 
(1996, 2004, 2007-yil). Shvetsiya (1956-yil), Finlandiya (1969), 
AQSH (1917-yil) kabi mamlakatlarda siyosiy partiyalami moli- 
yalashtirishga doir maxsus qonunlar qabul qilindi.
Shuningdek, siyosiy partiyalar jamiyat siyosiy tashkiloti sifatida 
o‘z tuzilmasigaegabo‘lib, quyidagi asosiy qismlami ajratib ko‘rsatish 
mumkin:
a) rahbarlik rolini boshqaruvchi oliy yo‘lboshchi va shtab;
b) rahbarlik qiluvchi guruhning buyruqlarini bajaruvchi barqaror 
byurokratik apparat;
d) byurokratiya tarkibiga kirgani holda partiya hayotida ishtirok 
etuvchi faol partiya a’zolari;
e) partiyaga ergashuvchi, lekin uning faoliyatida juda kam ishtirok 
etuvchi passiv a’zolar. Ular qatoriga partiyaga xayrixoh bo‘lganlami 
va pul-mablag‘ bilan yordam ko‘rsatuvchilami ham qo‘shish mum­
kin.
Demokratik partiyalarning 3 ta muhim belgisi bor:
1. markazlashganlik darajasi;
2. partiyaning siyosatda ishtirok etish darajasi;
3. partiyalar o‘zlarini moddiy ta’minlashi ta’minlash darajasi.
Siyosiy partiyalar ahamiyati bevosita ular bajaradigan funksiyalari
bilan belgilanadi. Ushbu funksiyalar xilma-xil bo‘lib, turli manbalar­
da turlicha yoritilgan42:
>
aholi va hukumat o ‘rtasida ko‘prik vazifasini bajaradi. Fuqa­
rolar uchun siyosiy partiyalar xalq talab va istaklarini hukumatga yet- 
kazuvchi muhim vosita hisoblanadi;