С. А. Эгамбердиева молекуляр



Download 2,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/140
Sana07.04.2022
Hajmi2,76 Mb.
#533619
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   140
Bog'liq
molekulyar biotexnologiya

Rhizobium 
ва 
Bradyrhizobium
оиласи аъзолари батафсил ўрганилди

Бу 
микроорганизмлар қатъий муайян ўсимликлар билан мураккаб 
облигат муносабатларга киришади. 
Азот фиксацияланишининг молекуляр асослари 
Rhizobium 
ва 
Bradyrhizobium 
оилалари симбиотик бактерияларини ўрганишда 
модель тизими бўлиб хизмат қиладиган 
К. pneumoniae
да ҳар 


109 
томонлама 
тадқиқ 
қилинди
.
Азотфиксацияловчи 
фермент 
нитрогеназа батафсил тавсифланди. Молекуляр-генетик тадқиқотлар 
шуни кўрсатдики, бактериялар томонидан азотнинг фиксацияланиши 
– бу мураккаб жараён; унда ҳаммаси бўлиб 20 ҳил турли оқсилларни 
кодловчи еттита бошқариладиган оперон иштирок этади. Бу ген 
муҳандислиги усули ёрдамида азотни ўзлари ўзлаштира оладиган 
ўсимликлар ва бошқа азот фиксацияловчи бактерияларни яратиш 
имконини ҳозирча йўққа чиқаради. 
Азотфиксацияловчи нитрогеназа ферменти АТР гидролизи 
энергиясидан фойдаланиб, газсимон водород (Н
2
) ҳосил бўлишини 
катализлайди. 
Rhizobium 
нинг баъзи штаммлари гидрогеназа 
ферментини синтезлайди. Бу фермент азот фиксацияланиши 
самарадорлигини оширадиган H ни in vivo Н

га
айланиш жараёнини 
катализлайди. Агар штаммда нофаол гидрогеназа мавжуд бўлса, 
унинг азотни фиксациялаш ва ўсимликни ўстириш хусусиятлари 
камаяди. 
Айтилганларнинг 
барчасини 
ҳисобга 
олиб, 
гидрогеназаларнинг клонланган генларини қишлоқ хўжалиги 
экинлари билан симбиотик муносабатларга киришадиган 
Rhizobium
штаммига киритишга уриниб кўришга киришилди. Дастлабки 
маълумотларга кўра, гидрогеназа генларини ген муҳандислиги 
орқали модификациялашни ўтказиб туриб, 
Rhizobium
нинг 
ўсимликлар ўсишини янада кучлироқ стимуляциялайдиган 
хусусиятига эга штаммларини яратиш мумкин. 
Rhizobium
штаммлари 
ўсимликлар 
билан 
симбиотик 
муносабатларга киришиб, уларнинг илдизларида тугунчаклар ҳосил 
бўлишини чақиради, ва бу ерда мазкур бактерияларнинг кўпайиши ва 
азот фиксацияси содир бўлади. Оқилона фараз қилиш мумкинки, агар 
ген муҳандислиги усуллари ёрдамида кўп сонли тугунчаклар ҳосил 
бўлишига имкон берувчи бактерия яратишга эришилса, 
Rhizobium
инокуляцияланган 
штаммларининг 
ўсимлик-симбионтлар 
илдизларидан жой эгаллаш учун бўлган курашда ёввойи типдаги 
штаммларга нисбатан рақобабардошлиги ортади. Афсуски, шу нарса 
аниқ бўлдики, тугунчаклар ҳосил бўлишида кўпгина турли-туман 
генлар иштирок этади, ва бу мураккаблик мувофиқ молекуляр-
генетик тажрибалар ўтказишни қийинлаштиради. 
Бактериялар томонидан ўсимликлар ўсишини билвосита 
стимуляциялаш ўсимликларни фитопатоген замбуруғлар ва 


110 
бактериялар томонидан етказилган зарарлардан ҳимоя қилишдан 
иборат. Бундай ҳимоя ўсимликлар ўсишини стимуллайдиган 
бактериялар: сидерофорлар томонидан синтезланган специфик 
бирикмалар, антибиотиклар, бошқа кичик молекулалар ва турли хил 
ферментлар иштирокида амалга оширилади. Синтезнинг баъзи бир 
бошқа маҳсулотлари, хусусан фитогормонлар ва АЦК- дезаминаза 
ўсимликлар ўсишига бевосита таъсир кўрсатади. Умид борки
қачонлардир санаб ўтилган барча бирикмаларнинг генларидан 
бактериялар 
– 
ўсимликлар 
ўсишини 
янада 
самаралироқ 
стимуляторларини яратишда фойдаланиш мумкин бўлади. 

Download 2,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish