3 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Фойдаланилган адабиётлар рўйҳати 
1.
Аксенова Г.И. Студент как субъект образовательного процесса. – М., Ря- зань: РИНФО, 
1998. – 160 с. 
2.
Гребенкина Л.К. Формирование профессионализма учителя в системе не- прерывного 
педагогического образования. – Рязань: РГПУ, 2000. – 204 с. 
3.
Зухуров Й.Т. Касбий йўналтирилган ўқитиш технологияси бўлажак мутахассисда 
картографик компетентликни шакллантиришнинг воситаси. Наманган давлат университети илмий 
ахборотномаси. –Наманган, 2021. №1. –Б. 427-431. 
ЧЕТ ТИЛЛАРНИ ЎҚИТИШДА ЯНГИ ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР 
Қодирова Гавхар Алишер қизи 
Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти мустақил тадқиқотчиси 

---

188
 
Ушбу ишда чет тилларни ўрганиш мотивациясини оширишнинг янги методлари ва 
йўлларини топиш муаммоси муҳокама қилинган. Бу шакллардан бири янги педагогик 
технологиялар бўлиб, унинг жорий этилиши тилнинг самарали ўрганилишига ёрдам беради. Биз 
"педагогик технология" ва "ақлли таълим" тушунчаларини белгиладик, улар бугунги дунёнинг 
қийинчилик ва имкониятларига жавоб берадиган юқори даражадаги таълим беришга қодир, 
ёшларга тез ўзгарувчан, беқарор муҳитда мослашишга имкон беради, китоб таркибидан фаол 
контентга ўтишни таъминлайди. 
Сўнгги йилларда ўқитувчи таълимида катта ўзгаришлар юз бериб, улар таълим 
жараёнининг деярли барча жабҳаларини қамраб олмоқда. Чет тилларни ўқитишда замонавий 
педагогик технологиялардан фойдаланиш масаласи тобора ортиб бормоқда. Таълимнинг янги усул 
ва шакллари мавжуд бўлиб, улар ўз навбатида, ахборот алмашиш ва узатишнинг турли 
технологияларини эмас, балки улар ёрдамида ўқув жараёни амалга оширилади, ўқувчиларнинг 
коммуникатив билимларини ривожлантириш, нутқ малакаларини оширишга қаратилган бир йирик 
ўқитиш усуллари тизимини ҳам ифодалайди. Чет тилининг асосий вазифаси чет тилини амалий 
эгаллашга ўргатиш, асосий билимларни, яъни она тили билан чет-тили ва халқаро мулоқотни 
амалга ошириш қобилиятини шакллантиришдан иборат. Янги таълим технологияларини излаб 
топиш ўқувчилар ўртасида чет тилини ўрганишга мотивациянинг йўқлиги билан боғлиқ. Кўпинча 
ижобий мотивация йўқ, чунки чет тилини ўрганишда ўқувчилар баъзи қийинчиликларга дуч 
келадилар ва психологик хусусиятларидан келиб чиқиб материални ўзлаштирмайдилар. Тажриба 
шуни кўрсатадики, турли, замонавий, янги манба ва воситалардан фойдаланиш ўқувчиларнинг 
қизиқишларини қўзғатади, ўқишга бўлган иштиёқини оширади. 
Педагогик технология-педагогик фаолиятнинг чуқур жараёнларининг хусусиятларини, 
уларнинг ўзаро таъсир хусусиятларини, бошқарувини акс эттирувчи методлар мажмуи, педагогик 
билимлар соҳаси қайси таълим жараёнининг зарур самарадорлигини таъминлайди [1]. 
Хорижий тилларни ўқитиш жараёнида замонавий педагогик технологиялардан фойдаланиш 
таълим вазиятларни кўпайтириш имконини беради, анъанавий ўқитиш усулларини тўлдиришга 
ёрдам беради, коммуникатив вазифаларни мустақил ҳал қилиш учун бошқа тилда фикрларни 
ифодалаш имкониятини англашдан чет тили алоқасининг асосий кўникмаларини шакллантиришга 
ёрдам беради, ўқувчиларнинг таълим олиш истаги ва қизиқишини оширади, уларни янги тарзда 
ўрганилаётган мавзуларга, ижодий ва интеллектуал имкониятларини очиб беради. 
Ҳозирги кунда "ақлли" тушунчаси таълим тизимларини ривожлантиришнинг асосий 
мақсади ҳисобланади. Билимларнинг асосий манбаи электрон, ўқув интернет мазмуни бўлиб, 
технологик операциялар ўқитувчи ва ўқувчиларнинг фикр-мулоҳазаларини таъминлаб, улар 
ўртасида билим алмашиш ҳисобланади. Ақлли таълим - бу барча таълим жараёнларини, 
шунингдек, бу жараёнларда қўлланиладиган метод ва технологияларни ҳар томонлама 
модернизациялашни ўз ичига олувчи тушунчадир [2]. 
Ақлли таълим бугунги дунёнинг қийинчилик ва имкониятларига жавоб берадиган, 
ёшларнинг тез ўзгарувчан, беқарор муҳитга мослашишига имкон берадиган, китоб мазмунидан 
аналитик қидирув тизимига эга бўлган ўқув материалларининг ягона умумий омбори ёрдамида 
фаол мазмунга ўтишни таъминлайдиган юқори даражадаги таълимни таъминлай олади. Ўқув 
материалларининг репозитордаги сифати турли материалларни жорий этиш ва ўқув жараёнини 
бошқариш тизимлари билан узвий боғлиқликда ишлаш орқали доимий равишда кузатиб борилиши 
лозим. 
Ҳозирги, инновацион технологияларни ҳисобга олган ҳолда чет тилини ўқитишда интернет 
ресурсларидан фойдаланиш мавзусига батафсилроқ тўхталиб ўтиш лозим. Онлайн ресурслардан 
фойдаланиш имкониятлари катта. 
Веб-ресурслардан фойдаланиб, қуйидаги вазифаларни бажаришингиз мумкин:
- дарс мазмунига wеб-контентни киритиш; 
- талабалар томонидан лойиҳа ишининг таркибий қисми сифатида мустақил равишда 
маълумотларни қидириш; 
- ҳар қандай мураккаблик даражасидаги веб-материаллардан фойдаланиб ўқиш 
кўникмаларини ташкил этиш ва ривожлантириш; 
- онлайн ресурслардан аудио матнлар асосида тинглаш кўникмаларини ошириш; 

---

189
- сўз бойлигингизни замонавий чет тилининг сўз бойлиги, қисқартмалари билан тўлдириш; 
- муайян тил маданиятини ўрганиш [3]. 
Айни пайтда хорижий тилларни мустақил ўрганишга бағишланган кўплаб сайтлар мавжуд. 
Бундай сайтларда, чет тили ўқитувчиларининг тайёр сабоқлари, машқлар, аудио ёзувлар ва талаба 
учун тушунарсиз бўлган грамматик тушунтиришларни топишингиз мумкин. 
Шундай қилиб, ҳозирги кунда таълим жараёнини инновацион педагогик технологиялардан 
фойдаланмасдан туриб тасаввур қилиб бўлмайди. Бундай технологиялар замонавий таълим 
тизимида мустаҳкам ўрин олган. Бугунги кунда чет тили ўқитувчисининг имкониятлари жуда кўп, 
бу эса уларнинг дарсларини янада қизиқарли ва мазмунли ўтказишга ёрдам беради. Бу 
имкониятлар кўпроқ фаол талаба фаолиятига ҳисса қўшади. Анъанавий ўқитиш усулига нисбатан 
ўқитишда янги тадбиқлар ўқитувчининг ролини муқаррар равишда ўзгартиради. Унинг вазифаси 
талабаларнинг мустақил ишларини ошириш, шахсни ривожлантиришда қўллаб-қувватлашдан 
иборат. Бундай ўқитиш ўрганиш мотивациясини ошириш имконини беради, ўрганишга бўлган 
қизиқишни сезиларли даражада оширади, шунингдек, анъанавий методга нисбатан мулоқот 
кўникмаларини шакллантиришда яхши натижалар беради.