5. Mavzu. Alximiya va zodagonlar. Mashhur alximiklar va ularning ishlari

11. XIX asr boshida R. Boyl xizmatlari nimalardan iborat bo’lgan? 
XIX asr boshiga kelib R. Boyl kimyoni alkimyo, yatrokimyo va flogiston 
nazariyalaridan ozod qilib “Tarkib-xossa” konsepsiyasi asosida uni o’rganishga 
kirishdi. Bu esa o’z navbatida moddalarni sifatiy tekshirishlardan miqdoriy 
tekshirishlarga o’tishga olib keldi. Shu vaqtga kelib - 32 kimyoviy element ma’lum 
bo’lgan. Hamda moddalar massasining saqlanish qonuni taklif qilindi, suv va 
havoning tarkibi aniqlandi. 
12. M.V. Lomonosovning atom – molekulyar ta’limotnini ayting?
M.V. Lomonosov 1741 yilda atom – molekulyar ta’limotni quyidagicha ta’riflab
berdi: 
1. Moddalar korpuskulalardan (molekula) va elementlardan (atom) tashkil topgan. 
2. Korpuskula va elementlar ma’lum hajm va og’irliklarga ega. 

---

3. Korpuskula va element doimo harakatda bo’ladi, shuning uchun ularning 
issiqligi, temperaturasi har xil bo’ladi 
4. Harakatning saqlanish prinsipi bo’ladi. Shuning uchun ular bir-biriga ta’sir qiladi. 
5. Olov modda harakati natijasidir. R Boylning metallarning og’irliklari olovda 
qizdirilganda hosil bo’ladi degan fikrni noto’g’ri deb, u havo hisobiga oshadi 
deydi. 
6. 1748 yilda M. V. Lomonosov “Moddalar massasining saqlanish qonunini"taklif 
qildi.
Moddalar massasining saqlanish qonuni - reaksiyaga kirishayotgan dastlabki 
moddalarning(d.m.) massasi yig’indisi reaksiya natijasida hosil bo’lgan 
moddalarning(r.m.) massalarining yig’indisiga teng deb ifodalanadi. Bu qonunni 
matematik ifodasi quyidagicha ko’rinishda bo’ladi:

d.m = 

r.m. 
Moddalar massasini saqlanish qonuni kimyoviy jarayonlarni borish xarakterini 
moddalarning tarkibi miqdoriy analizini ilmiy jihatdan asoslab beradi.