Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

shakli.
Inson avtomatlashgan mehnat jarayonida qancha kam ishtirok etsa, uning 
hissasi shuncha ko’p bo’ladi. Bunga fiziologik nuqtayi nazardan qaralsa, ishlab 
chiqarish jarayonini boshqarish ikkita asosiy shaklga boiinadi: birinchisida 
masofadan turib boshqarish, ya’ni ishchidan tez va faol harakatlanishni talab qilsa, 
ikkinchisi esa kam xollarda harakatlanishni taqozo etadi. Boshqarishning birinchi 
shaklida ishchi faqat bir operatsiyaga emas, balki boshqa jarayonlarga ham 
e’tiborini qaratishi talab etiladi, ikkinchi shaklda esa ishchi harakat qilishga tayyor 
bo’lib turadi, lekin uning tezligi kamroq bo’ladi. 
I. Aqliy mehnat shakli (Intellektual mehnat shakli.).
Bu mehnat shakli alohida bir 
kasb bo’lib, unga ham moddiy ishlab chiqrishga aloqador sifatida qaralmoqda. 
Masalan: texniklar, muhandislar, dispetcherlar, konstruktorlar, operatorlar, ishlab 
chiqarishga aloqasi bo’lmagan olimlar, vrachlar, o’qituvchilar, artistlar, rassomlar, 
yozuvchilar va boshqalar. Aqliy mehnat shundan iboratki, unda turli qismdagi 
ma’lumotlarning tahlil qilinishi - inson xotirasi va e’tiborining susayishiga olib keladi. 
Bunday mehnat shaklida jismoniy harakat juda katta ahamiyat kasb etmaydi va 
oqibatda bir kunlik quvvat sarfi 10 - 11,7 MJ yoki 2000 -2400 kkal ni tashkil etadi. 
Aqliy mehnat uchun «gipokeneziya» harakterli hisoblanib, bu nafaqat inson 
faoliyatining salmoqli darajada pasayishiga, o’z navbatida, inson organizmining 
buzilishiga va haddan ziyod his-hayajonga berilishiga olib keladi. 
Gipokeneziya -
ishlab chiqarishdagi noxush omillardan hisoblanadi. Shuning 
uchun aqliy mehnat faoliyati bilan shug’ullanuvchi kishilarda yurak xastaligining 
kelib chiqish darajasi yuqori hisoblanadi.