4-мавзу. ҚУрилишда тўрсимон графикларни тузиш

4.2. Тармоқ схемасини тузишдаги тартиб қоидалар. 
Тармоқ диаграммасида ҳар бир иш иккита нуқтадан иборат бўлади. 
(бошланғич ва якуний нуқталар). Ҳар бир нуқта ўз рақамига эга, шунинг учун 
ҳар бир иш ўзининг бошланғич ва якуний нуқталари рақамларидан ташкил 
топган ўз кодини олади. 
Тармоқ схемасини тузишда маълум қоидалар мавжуд: 
- тармоқ схемасини тузишнинг қулайлиги учун чизиқларнинг мумкин 
бўлган кесишмасидан қочиб, ўқларнинг йўналишини чапдан ўнгга олиш 
керак; 
- Ҳар бир ишнинг ўз коди бўлиши керак. Умумий бошланиши ва охири 
бўлган параллел ишларда қўшимча тадбирларни киритиш керак, акс ҳолда ҳар 
хил асарлар битта номга эга бўлади; 

---

- тармоқ схемасида "ўлик" (ҳеч қандай иш чиқмайдиган нуқталар) ва 
"думлар" (бирон бир иш ичига олинмайдиган ҳодисалар) бўлмаслиги керак; 
- нуқталарни рақамлаш (кодлаш) вақтдаги ишларнинг кетма-кетлигига 
мос келиши керак, яъни. олдинги нуқталарга пастки рақамлар тайинланган; 
- нуқталарни рақамлаштириш тармоқнинг тўлиқ қурилиши ва 
тармоқнинг технологик жиҳатдан тўғри қурилганлигига ишонч ҳосил 
қилганидан кейингина амалга оширилиши керак; 
- тармоқнинг бошланғич версияси фақат унинг технологик кетма-
кетлигини таъминлайдиган таркибий иш вақтини ҳисобга олмаган ҳолда 
қурилган (бу ҳолда ўқларнинг узунлиги муҳим эмас). 
Критик йўлнинг узунлигини ҳар қандай танқидий бўлмаган йўлнинг 
узунлиги билан таққослаб, биз танқидий бўлмаган ишнинг узунлигини 
объектнинг умумий қурилиш вақтини кўпайтирмасдан маълум вақтга 
кўпайтириш мумкинлигини аниқлаймиз. Ушбу кунлар шахсий ёки умумий 
бўлиши мумкин бўлган вақт захирасини ташкил қилади. 
Иш вақтининг шахсий захираси - бу кейинги ишнинг эрта бошланиши 
ўзгармаслиги учун ушбу ишнинг давомийлигини кўпайтириш ёки унинг 
бошланишини кечиктириш мумкин бўлган иш вақтининг миқдори. 

---

Умумий (тўлиқ) вақт захираси деганда, ушбу ишдан ўтган энг узун 
йўлнинг давомийлиги танқидий йўлнинг узунлигидан ошмаслиги шарти 
билан, ушбу ишнинг давомийлигини кўпайтириш мумкин бўлган иш вақти 
тушунилади. 
Тармоқ схемасини ишлаб чиқишда бу масштабсиз моделдир, аммо уни 
ҳар қандай бошқарув даражасида фойдаланиш мумкин бўлган вақт шкаласида 
одатий шаклда тақдим этиш зарурати туғилади. Жадвални тақвим вақтига 
боғлаш учун тақвим ўлчагичидан фойдаланинг. Тармоқ нуқталарини тақвимга 
боғлаб қўйганингизда, қайси иш қандай бажарилаётганини ва қачон 
тугалланишини аниқ билиб олишингиз мумкин. Кенг кўламли жадвал, қоида 
тариқасида, нуқталарнинг дастлабки босқичларида қурилади. 
Битта ишни ўз ичига олган нуқта олдинги иш нуқтаси тугаганида ва 
кўриб чиқилаётган ҳодисанинг иши тугаганда бошланиши мумкин. Агар 
кўриб чиқилаётган тадбирга бир нечта тадбирлар киритилган бўлса, унда ушбу 
тадбирга киритилган энг узоқ иш тугагандан кейингина кейинги ишни 
бошлаш мумкин. Ушбу тадбирга киритилган ҳар бир ишнинг давомийлиги 
тўғрисида маълумотга эга бўлган ҳолда, ушбу тадбирни бажариш учун энг 
эрта муддатларни аниқлаш мумкин. 
Ҳодисани якунлашнинг энг эрта вақти аввалги ҳодисанинг эрта 
бошланишига ва ушбу нуқтадан олдинги йўлларнинг максимал узунлигига 
тенг. 
Агар ушбу ишда битта кейинги иш бўлса, унда унинг кеч бажарилиши 
ушбу ишнинг давомийлигини ҳисобга олмаганда кейинги ишнинг кеч 
бажарилишига тенгдир. 
Агар кўриб чиқилаётган ишда икки ёки ундан ортиқ кейинги ишлар 
бўлса, унда унинг кеч бажарилиши кейинги ишларнинг кеч тугаши билан 
уларнинг давомийлиги ўртасидаги фарқдан минимал бўлади. 
Тармоқ график картаси тармоқни ҳисоблаш учун дастлабки ҳужжатдир. 
Малака картаси ёрдамида ҳар бир ишнинг давомийлиги қабул қилинган иш 
усуллари асосида белгиланади, жамоанинг таркиби ва сменаси белгиланади. 
Тармоқ картасини аниқлаш картасини ишлаб чиқиш учун дастлабки 
маълумотлар (8-расм): 
- ҳар бир асарнинг аниқ номи ва таркиби; 
- қурилиш ташкилотида мавжуд бўлган жамоалар ва уларнинг таркиби 
тўғрисидаги маълумотлар; 
- ушбу жамоалар эришган меҳнат унумдорлиги тўғрисидаги 
маълумотлар; 
- қурилиш материаллари ва конструкциялари, ускуналарини этказиб 
бериш тўғрисидаги маълумотлар; 

---

- амалдаги меъёрий ҳужжатлар (ШНҚ, ҚМҚ ва бошқа қурилиш 
меъёрлари ҳамда услубий қўлланма ва кўрсатмалар) тўғрисидаги 
маълумотлар; 
- қурилиш-монтаж ташкилотлари учун мавжуд бўлган механизмлар 
тўғрисидаги маълумотлар.