Nafas shodmonov o‘zbek mumtoz adabiyoti tarixi

 
Bu tuyuqda o‘g – aql, maqtamoq, ulug‘lamoq ma’nolarida qo‘llanilgan. 
8.
Alqish – 
olqish, maqtash, duo qilmoq, madhiya aytmoq, tabriklamoq 
ma’nolarida qo‘llaniladi. Olqishning Tangri, hukmdorlar va qahramonlar sharafiga 
yozilishi kuzatiladi. 
9.
Qarg‘aq – 
qarg‘ish, la’nat ma’nosini beradi.
 
10.
Qoshug‘ – 
she’r, qasida, qo‘shiq janrlarining ma’nosini umumlashtirgan. 
Devonda 
qo‘shildi 
so‘ziga izoh berilar ekan, ir qo‘shildi iborasi keltiriladi. Buning 
ma’nosi she’r aytildi, qo‘shiq to‘qildi iboralariga to‘g‘ri keladi. Professor 
S.Mutallibov shu o‘rinda qo‘shug‘ haqida fikr yuritar ekan, «Qo‘shuq so‘zining 
asl ma’nosi bir so‘zning boshqa so‘zlarga qo‘shilishi, ma’lum bir vazn talab qilgan 
miqdordagi so‘zlar qo‘shilmasi – tizmasi» deb yozadi. Demak, she’riy yo‘lda 
yozilgan asarlarga nisbatan qo‘shiq atamasining qo‘llanishi shu ta’rifga mos 
tushadi.
 
Ko‘glar qamug‘ tuzuldi
, Kuylar ajab tuzildi, 
Ivriq izish tizildi
. 
May idishi tizildi. 
Sensiz uzum uzaldi
,
Sensiz ko‘nglim ezildi, 
Kelgil, amul o‘ynalim
. 
Kel, shodlanib o‘ynaylik. 
Ivriq bashi qazlayu
,
May idishi g‘oz bo‘lsin, 
Sag‘raq tulu ko‘zlayu
. 
Tubi ko‘z kabi to‘lsin
. 
Saqinch ko‘zi kezlayu
, 
G‘amni ko‘maylik, o‘lsin
. 
Tun kun bila sevnalim
... Tun kun o‘ynab kulaylik. 
Manbalarda turkiy xalqlarning turli mavsum, udum va urf-odatlar bilan 
bog‘liq bir necha qo‘shiqlari saqlanib qolgan. 

---

39 
11.
Yir – 
kuy, maqom. Ko‘pincha bu so‘z she’rga nisbatan qo‘llanadi. Bu 
so‘z ir tarzida ham talaffuz qilinadi. Bu atama “Devon”da «g‘azal, maqom, kuy» 
shaklida izohlangan. Demak, yir qadimgi musiqaga ham tegishli atama bo‘lib, 
lekin ko‘proq she’rga nisbatan ishlatilgan.