Toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi feliali operatsion tizimlar

 
 

---

 
1-rasm OT ni sinflarga ajratish 
OT tizimli boshqaruvchi va ishlov beruvchi dastur majmuasidan iborat 
bo`lib, bular dastur modullari va ma’lumotlar tuzilmalarining o`zaro bog`langan 
murakkab tuzilmasidir, ular hisoblashlarning ishonchli va samarali bajarilishini 
ta’minlashi zarurdir. OT ning ko`pgina potentsial imkoniyatlari, uning texnik va 
istehmol parametrlari – bularning hammasi, tizim arxitekturasi OT ning 
strukturasi, qurilish printsiplari bilan belgilanadi. 
Shu vaqtgacha biz OT larga tashqi tarafdan nazar soldik, ya’ni OT qanday 
fuknsiyalarni bajaradi. Endi esa, OT larni ichki qismini va ularni qurishda qanday 
yondashishlar 
mavjudligini 
turli 
tuman 
sohalarda 
ko`rib 
chiqamiz. 
Zamonaviy OT larga qo`yiladigan talablarni qondirishda uning strukturali 
qurilishi (tuzilishi) katta ahamiyatga egadir, OT lar o`z rivojlanish bosqichlarida, 
monolit tizimlardan to yaxshi strukturalashtirilgan, rivojlanish xususiyatiga ega 
bo`lgan, kengaytirish va yangi platformalarga o`tkazuvchanlik xususiyatiga ega 
bo`lgan tizimlargacha bo`lgan yo`lni bosib o`tdilar. 
Mohiyatiga ahamiyat beriladigan bo`lsa, OT-oddiy dasturdir, shuning uchun 
ham, uni deyarli barcha dasturlar kabi tashkil etish, ya’ni protsedura va 
funktsiyalardan iborat ko`rinishda yaratish to`g`riroq bo`ladi. Bu holda OT 
komponentalari mustaqil modullardan iborat bo`lmay, balki bitta katta dastur 
tashkil etuvchilardan iborat bo`ladi. OT ning bunday tuzilishi monolit yadro 
(monolitik kernel) deyiladi. Umumiy holda, monolit tizim “strukturasi” uning
OT, har biri zarur vaqtda bir-birini chaqirishi mumkin bo`lgan protseduralar 

---

toplamidan iboratdir. Bu holda, tizimning har bir protsedurasi yaxshi yo`lga 
qo`yilgan interfeysga egadir. Bunday monolit tizimni ko`rish uchun, hamma 
alohida protseduralarni kompilyatsiya qilib, keyin ularni yagona ob’ekt fayliga 
birlashtiriladi (komponovkachi yordamida). Bunday tizimlarga, UNIX ning ilk 
versiyalari va Nowell Net Ware misol bo`la olishi mumkin. Har bir protsedura birbiri 
bilan bog`lana oladi. Modulli strukturadan farqli ravishda, modulli strukturada 
har bir protsedurani maxsus kirish nuqtalari orqali chaqirish mumkin.