M abduraimova, N. Abdullaeya

 
 

---

85 
4.3 Sug‘urta biznesida sug‘urta vositachilarining tutgan o‘rni va ular bilan 
o‘zaro munosabatlarni tashkil etish tartibi 
 
O’zbekiston Respublikasining “Sug’urta faoliyati to’g’risida”gi Qonuni
5-moddasida 
“Sug’urta bozorining professional ishtirokchilari sug’urta 
faoliyatining subektlari hisoblanadi. Sug’urtalovchilar, sug’urta vositachilari 
hamda boshqa yuridik va jismoniy shaxslar qonun hujjatlariga muvofiq sug’urta 
bozorining prfessional ishtirokchilari hisoblanadilar”, deb qayd etilgan. 
Sug’urta bozorining asosiy professional ishtirokchisi-sug’urtalovchi. 
Sug’urtalovchilar sug’urtani amalga oshipish bilan bevosita bog’liq bo’lmagan 
tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanishlari mumkin emas. Quyidagilar bundan 
mustasnodir: 
- maxsus vakolatli davlat organi belgilaydigan tartib va shartlardagi investitsiya 
faoliyati; 
- sug’urta sohasidagi mutaxassislarning malakasini oshirish bilan bog’liq 
faoliyat; 
- sug’urta agenti sifatidagi sug’urta vositachiligi; 
- binolarni ijaraga bepish.
O’z navbatida, sug’urtalovchilar mulkiy shakliga qarab, bir nechta turda 
bo’ladi. Sug’urta bozorida qayd etilgan qatnashchilardan tashqari, o’zaro 
sug’urtalash jamiyatlari ham faoliyat ko’psatishlari mumkin. Bu jamiyatlarning 
boshqasug’urtalovchilardan farqi shundaki, ular foyda olish uchun intilmasdan, 
ko’rilgan zararni o’zaro hamkorlikda qoplashni nazarda tutadi. Statistik 
ma’lumotlar bo’yicha, o’zaro sug’urtalash jamiyatlari xalqaro sug’urta bozorida 
to’plagan sug’urta mukofoti hamda aktivlari jihatidan salmoqli o’ringa ega. AQSH 
va Yaponiya milliy sug’urta bozorlarida o’zaro sug’urtalash jamiyatlarining soni 
jami sug’urta tashkilotlarining 50 foizdan ko’prog’ini tashkil etadi. 
Hozirgi paytda respublikamizda faoliyat yuritayotgan sug’urta tashkilotlari 
qaysi sug’urta sohasiga ixtisoslashganligiga qarab ikkiga bo’linadi: hayotni 

---

86 
sug’urtalashga ixtisoslashgan sug’urta tashkilotlari hamda umumiy sug’urta 
tarmog’ida faoliyat ko’rsatuvchi sug’urta tashkilotlari. 
O’zbekiston sug’urta bozorida sug’urtalovchilar, sug’urta vositachilari, 
adjasterlar, aktuariylar, sug’urta syurveyerlari, shuningdek assistans sug’urta 
bozorining professional ishtirokchilaridir.
1.Sug’urta brokeri, qayta sug’urta brokeri va sug’urta agenti sug’urta 
vositachilari hisoblanadilar.