Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Коррозияныӊ ҥшинши тҥри. Бул 
түрдеги коррозия сулфат дузлары бар араласпалар 
тәсиринде жүз береди: 
3СаО
.
Al
2
O
3
.
6H
2
O

3CaSO
4

25H
2
O

3CaO
.
Al
2
O
3
.
3CaSO
4
.
32H
2
O 
Бул реакция жүдә кӛп муғдарда суўды бириктириўи менен характерли. Үш калцийли 
гидросулфоалюминат (эттрингит минералы) пайда болыўында оныӊ кӛлеми 2 мәрте 
кеӊейеди. Цемент тасы микрогеўеклеринде эттрингиттиӊ кристалланыўынан пайда болған 
ишки басым микрожарықлар пайда болыўына алып келеди. Буны цемент бацилласы 
коррозиясы деп жүритиледи. 
Бул түрдеги коррозия әсиресе шорланған жерлерде муфассал кузатилади. Коррозиядан 
сақланыў ушын сулфат орталығына шыдамлы цементлер ислетиледи. Жеке жағдайларда 
цемент тасында ишқорий коррозиялар да кузатилади. Цемент тасына биринши ҳалатда 
күшли уйыўшы натрий ямаса уйыўшы калийдиӊ тәсири, екинши ҳалатда болса цемент тасы 
ишиндеги Са(ОН)
2
тәсиринде жүз бериўи мүмкин. Биринши ҳалатдағы ишқорий коррозия 
цемент тасында сода ҳәм поташ пайда болыўы менен характерленеди ҳәм коррозия 
шиддатли кечади. Екинши ҳалатда болса ишқорий коррозия бир неше он жыллар даўам 
етиўи мүмкин. 
Қадағалаў сораўлары 
1.
Коррозияның неше түри бар? 
2.
Магнезиал коррозияның формуласын жазып кӛрсетиң? 
3.
Портландцемент қайсы жерлерде қолланылады? 
4.
Цемент тасын коррозияға ушыратыўшы кислоталар ҳаққында айтып бериң? 
5.
Әпиўайы цементлерде қойыўланыў дәўирин айтып бериң? 
6.
Портландцемент қурамы туўралы айтып бериң? 
 
 
11-тема. ПОРТЛАНДЦЕМЕНТТИӉ АРНАЎЛЫ ТҤРЛЕРИ 
 
Таяныш сөзлер:
тез қатыўшы цемент, жүдә тез қатыўшы цемент, сулфат 
орталығына шыдамлы цемент, минерал қосымшалы цементлер, тез қатыўшы шлаклы 
портландцемент, гилтопырықлы цемент, зорығыў пайда етиўши цемент, төмен 
температурада күйдирилген цемент.