|
Қадағалаў сораўлары:
1. Ағаштыӊ макро ҳәм микроструктурасын түсиндириң.
207
2. Ағаштыӊ физикалық ҳәм механикалық қәсийетлери ҳәм оларға тәсир етиўши
факторлар қандай?
3. Ағаш таярланатуғын тереклердиң түрлери.
4. Ағаш нуқсонлари не?
5. Ағашты шириў ҳәм жаныўдан сақлаў усыллары.
6. Ағаш тийкарында таярланатуғын қурылыс материаллары ҳәм буйымлары.
13-МОДУЛ. ЫССЫЛЫҚ ИЗОЛЯЦИЯСЫ ҲӘМ АКУСТИКАЛЫҚ
МАТЕРИАЛЛАРЫНЫҢ ТИЙКАРҒЫ ҚӘСИЙЕТЛЕРИ
32-тема. Ыссылық изоляциясы ҳәм акустикалық материаллар
Таяныш сөзлер:
ыссылық изоляциясы, минерал пахта, шийша пахта, базальт
талшығы, көбик шийша, перлит, асбест, жеӊил бетон, ағаш талшықлы плита, ағаш
пайрахали плита, фибролит, арболит, көбикполистирол, көбикполиуретан, акмигран,
акминит, газсиликат, гипс плиталари, көбикполиэтилен.
Жоба:
32.1 Улыўма мағлыўматлар
32.2 Ыссылық изоляциясы материалларыныӊ тийкарғы қәсийетлери
32.1 Улыўма мағлыўматлар
Ыссылық ӛткизиўшеӊлик.
Материаллардыӊ бир бети ыссы, екинши бети суўық
болса, оннан ыссы ағым ӛте баслайды. Материаллардыӊ ыссылықты кем ямаса кӛп ӛткизиўи
ыссылық ӛткизиўшеӊлик коэффициенти
арқалы анықланады.
Ыссылық ӛткизиўшеӊлик коэффициенти температуралар парқы (t
1
-t
2
) 1
0
C болған ҳалда,
қалыӊлығы 1 м, майданы 1 м
2
болған үлгиниӊ бир майданынан екинши майданына
ӛткизилген ыссылық муғдары менен анықланады. Нәтийжеде, дийўалдан
саат ўақыт
ишинде ӛткен ыссылық муғдары Q тӛмендеги формула жәрдеминде анықланады:
Q
.
[S
.
(t
1
-t
2
)
.
]
a ,
бул жерде: Q-ыссылық муғдары, кЖ:
S-үлгиниӊ майданы, м
2
;
-ыссылық ӛтиў ўақты, саат;
(t
1
-t
2
)-материал майданындағы температуралар парқы,
0
С;
а-дийўалдыӊ қалыӊлығы, м.
Бул формуладан
анықлаймыз;
Q
.
а
[S
.
(t
1
-t
2
)
.
], (Bт
м
.0
С)
Ыссылық изоляциясы материаллары турақ жай ҳәм мәдений-
маиший
имаратларды,
технологиялық үскенелерди, трубаларды, суўытыў ҳәм ысытыў бӛлмелери ҳәм үскенелерин
ыссылық ҳәм суўық тәсиринен изоляциялаўда ислетиледи. Ыссылық ӛткизиўшеӊлик
коэффициенти 0,175 Вт
(м
.0
С) дан жоқары болмаған (25
0
С температурада) қурылыс
материаллары ыссылық изоляциясы материаллары делинеди.
Имарат ҳәм конструкциялардың ыссылық изоляциясы үлкен муғдардағы ыссылық
энергиясын тежейди. Буннан тысқары имарат дийўаллары қалыӊлығы, конструкциялардың
жеке массасы да сәйкес түрде кемейеди. Қурылыс системасында 1 т нәтийжели ыссылық
изоляциясы материалларын ислетиў 200 т әтирапында шәртли жанылғыны тежеўи мүмкин.
Ыссылық ҳәм суўық агрегатларын изоляциялаў ыссылық ҳәм суўықлықтың жоғалыўын 20-
50% кемейттиреди.
208
Имараттың сыртқы дийўалын ыссылық изоляциясы ушын 1 м
2
қа 0,64 м
3
пискен
гербиш ямаса 0,32 м
3
керамзит бетоны, 0,14 м
3
фибролит, 0,1 м
3
минерал пахта плиталары
ҳәм 0,04 м
3
поропластлар талап етиледи.
Ыссылық ҳәм суўықдан изоляциялаў, әсиресе, қурғақ ыссы ықлым шароитлы Орайлық
Азия, әсиресе Ӛзбекистан аймағында үлкен әҳмийетке ийе. Себеби, жаздың жазийрама
күнлеринде ҳаўа температурасы 42-48
0
С әтирапында, қыста болса 20-30
0
С температураға
шекем суўық болыўы имарат, конструкциялар ҳәм агрегатларды нәтийжели ҳәм исенимли
ыссылық изоляциясы материаллары менен изоляциялаўды талап етеди.
Ыссылық изоляциясы композицион материалларды илмий-изертлеўде, ислеп шығарыў
технологияларын жаратыўда А.И.Жилин, В.А.Китайцев, К.Э.Горяйнев, Ю.П. Горлов, А,П.
Меркин ҳәм басқалар үлкен үлес қосты.
Ыссылық изоляциясы материаллары тийкарғы шийки заттыӊ түри, структурасы,
формасы, байланыстырыўшыныӊ бар екенлиги, жаныўшаңлығы, орташа тығызлығы ҳәм
ыссылық ӛткизиўшеӊлик коэффициенти бойынша классификацияланады.
Тийкарғы шийки заттыӊ түрине қарай ыссылық изоляциясы материаллары
тӛмендегише классификацияланады: минерал шийки зат (таў жыныслары, шлак, күллер,
шийша, асбест) тийкарында алынатуғын органикалық емес материаллар; органикалық шийки
зат (ағаш шығындылары, лигнин, полимерлер ҳәм басқ.) тийкарында алынатуғын
органикалық материаллар.
Структурасы бойынша ыссылық изоляциясы материаллары талшықлы (минерал
талшықлы, ағаш талшықлы), даналы (перлит, вермикулит, шийша ҳәм пластмасса
сфералары), геўек (кӛбикпласт, кӛбикли шийша, ячейкалы бетонлар) материалларға
бӛлинеди.
Формасы ҳәм сыртқы кӛринисине қарай ыссылық изоляциясы материаллары даналы
қатты (плита, қабық, сегмент, гербиш, цилиндр) ҳәм ийилиўши (
мато
, шнур, есилген
байланыслылар, полимер талшықлар), жумсақ (пахта, жүн, қамыс мамығы, нитрон
талшықлы пахта) ҳәм шашылыўшы (перлит, вермикулит) материалларға бӛлинеди.
Орташа тығызлығы бойынша ыссылық изоляциясы материаллары (кг
м
3
): D 15, D25,
D35, D50, D100, D125, D150, D175, D200, D250, D300, D400, D500, D600 маркаларга
бӛлинеди.
Бикрлигига
қарай ыссылық изоляциясы материаллары жумсақ (М) (минерал ҳәм
шийша пахта, базалт талшықлы пахта), ярым
бикр
(П) (шийша талшықлы плиталар, полимер
штапеллар),
бикр
(Ж) (минерал пахта плиталары), жоқары
бикр
(ПЖ), қатты (Т) материаллар
болады.
Ыссылық ӛткизиўшеӊлиги бойынша ыссылық изоляциясы материаллары тӛмендегише
классификацияланады: А-ыссылық ӛткизиўшеӊлиги тӛмен-0,06 Вт
(м
.0
С) ға шекем, Б-
ыссылық
ӛткизиўшеӊлиги
орташа-0,06-0,115
Вт
(м
.0
С)
қа
шекем,
В-ыссылық
ӛткизиўшеӊлиги жоқары-0,115-0,175 Вт
(м
.0
С) қа шекем.
Ислетиў
тараўына
қарай
ыссылық
изоляциясы
материаллары
қурылыс
конструкцияларын
(имаратлар)
изоляциялаў,
санаат
әсбап-үскенелери
ҳәм
трубопроводларды изоляциялаў материалларына бӛлинеди.
Жаныўшаңлығына қарап ыссылық изоляциясы материаллары жанбайтуғын, қыйын
жанатуғын ҳәм жанатуғын материалларға бӛлинеди.
Қурылыс материалларын есаплаў ушын ыссылық ӛткизиўшеӊлиги “Қурылыс ыссылық
техникасы”қурылыс нормалары ҳәм қағыйдалар (ҚМҚ) қосымшасы тийкарында ямаса
тәжирийбелер нәтийжесине қарай түрли әсбаплар жәрдеминде ӛлшенип анықланады.
Материалдыӊ қалыӊлығы (d) ҳәм ыссы ӛткизиўшеӊлик коэффициенти (
) белгили болса,
тосыўшы буйым ҳәм конструкциялардың термикалық қарсылығын (R) анықлаў мүмкин.
Ыссылық изоляциясы материалларын таярлаўда тӛмендеги усылларда геўеклик пайда
етеди: газ ажыратып ҳәм кӛпиртирилип; кӛп муғдарда суў киритилип ҳәм пуўлатып; жаныўы
нәтийжесинде геўек пайда етиўши қосымшалар киритип; талшық тәризли каркас пайда етиў
209
ҳәм басқалар. Материал структурасын қураўшы дийўаллар қаншелли жуқа ҳәм геўеклер
майда болса, ыссылық ӛткизиўшеӊлик коэффициенти соншелли кем болады.
Материал структурасында жабық геўеклердиң кӛп болыўы, ашық геўеклер ҳәм
каналлардың кем болыўы ыссылық изоляциялаў қәсийетин жақсылайды.
Do'stlaringiz bilan baham: |
