Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг муборак 101 дуолари

25
12. Илм, ҳилм, тақво ва офият сўраш дуоси
ىوْقَّتلاِب ِنْمِر ْكأَو م
ْلِ ْلاِب ِّنِّيَزَو مْلِعْلاِب 
ِ
ن ِن ْغأ َّمُهللا
ِةَي ِفاَعلاِب ِن
ْلِّ َجَو
Аллоҳумма ағниний бил ъилми ва заййин
-
ний бил ҳилми ва акримний биттақво ва жам
-
милний бил ъофия.
Маъноси:
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) мубо
-
рак дуоларидан бирида бундай дедилар: «Ё Аллоҳ, 
мени илм билан бадавлат қил, ҳилм билан зийнат
-
лантиргин. Тақво билан азиз қил. Офият билан мени 
гўзал қил». 
Шарҳ:
Бу муборак дуода Аллоҳ таолодан дунё ва охират ­
нинг энг буюк саодати бўлган тўрт нарса сўралмоқ­
да. Биринчи – илм, иккинчи – ҳилм, учинчи – тақво, 
тўртинчи – офият. 
Инсониятнинг шон­шарафи илм билан, зийнати 
ҳилм билан, Аллоҳ наздидаги қадри тақво билан, 
дунёдаги муваффақияти эса офият билан қиймат 
топади.
Илм инсоният учун жуда катта нурдир. Ундан ай
-
рилиб бўлмайди, илмдан маҳрум бўлган жаҳолатда 
қолади. Ҳар бир муваффақият илмга боғлиқ ва илм
-
нинг кўпайиши билан саодатга эришилади. Шунинг 
учун Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бу му
-
борак дуоларида: «Аллоҳумма ағниний бил ъилми», 
яъни: «Ё Раббим! Мени илм билан бой қил», деганлар.
Бошқа бир ҳадисда ҳам умматларига бешикдан 
қабргача илм талаб қилишни буюрганлар. Бу ҳадиси 

---

Пайғамбаримиз (с.а.в.)нинг муборак 101 дуолари
26
шарифни ўқиган бир инглиз олими ўз китобида: 
«Ҳеч бир киши ҳазрат Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи 
ва саллам) каби ўз қавмини илмга бу даражада 
ташвиқ қилмаган, бунчалик қисқа ва катта маъноли 
сўз айтмаган», деган экан.
Дуода сўралган ҳилм эса энг юксак инсоний фази
-
лат саналади. “Ҳилм” луғатда юмшоқлик, деган маъ
-
нони ифодалайди. 
Дуода зикр қилинган “тақво” эса ёмонликдан қо­
чиш маъносини ифодалайди. Инсон ёмонликдан 
узоқ лашган сари инсон эканини тушуниб боради. 
Ҳа қи қий инсонга хос либосни тақволи инсонларгина 
кияди.
Бу муборак дуодаги офият ҳам ҳаётдаги энг муҳим 
дас турлардандир. Ҳаётда бундан буюк неъмат йўқ. 
Шу сабабдан Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва сал
-
лам) ҳадис сўнгида «Ва жаммилний бил офияҳ», дея 
Аллоҳдан офият сўраганлар.
Бу тўрт дастур моддий ва маънавий ҳаётимиздаги 
энг катта тилакдир. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи 
ва саллам) ин со н камолоти учун бизга шу тилаклар
-
ни ўргат моқдалар. Саодат мана шу тўрт дастурга 
боғлиқ. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)­
нинг бу дастурларини тушуниб, ихлос билан амал 
қилганлар нақадар бахтли инсонлардир!