G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I


-rasm. Balandlikni gorizontallar bilan tasvirlash



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet133/203
Sana01.04.2022
Hajmi6,42 Mb.
#522882
1   ...   129   130   131   132   133   134   135   136   ...   203
Bog'liq
fayl 1622 20210825 (1)

 
12.10-rasm. Balandlikni gorizontallar bilan tasvirlash


208 
H
M
= H
1
+
H
2
−H
1
l
1
+l
2
∙ l
2
yoki
H
M
= H
2
+
H
1
−H
2
l
1
+l
2
∙ l
1
(12.15)
Masalan: H
1
= 512 m; H
2
=512 m;l
1
va l
2
larni kartada o’lchash sirkul va 
ko’ndalang masshtablardan foydalanib aniqlaganda l
2
=5,8m, l
1
=2,2 m ga teng 
bo’lsa M nuqtaning absolut balandligi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi. 
H
M
= 512 +
(513 − 512)
2,2 + 5,8
∙ 5,8 = 512,7 m
H
M
= 513 +
(512 − 513)
2,2 + 5,8
∙ 2,2 = 512,7m
Katta aniqlik talab etilmaganda interpolyatsiya usuli qo’llaniladi; ikkita 
gorizontal orasidagi C nuqtaning balandligi bu usulda tez va oson topiladi. Bunda M 
nuqta H

va H
2
gorizontallar oralig’ining qancha qismini tashkil etishi 
interpolyatsiyalab(ko’z bilan chamalab) aniqlanadi. Kartada nuqtalarning absolyut 
balandliklari ma’lum bo’lgach, nuqtalarning nisbiy balandliklari absolyut 
balandliklarini bir-biridan ayirish yo’li bilan topiladi. Masalan: E nuqta A nuqtaga 
nisbatan 4 m balandda (514-510 m=4 m), M nuqtaE nuqtaga nisbatan 1,3m pastda 
joylashgan (512,7-514,0=1,3 m). 
 
Chiziqning nishabligi va qiyalik burchagini aniqlash. 
Topografik kartada 
chiziq nishabligi va qiyalik burchagi analitik va grafik usullarda aniqlaniladi. 
Analitik usuldan foydalanganda 
chiziq nishabligi I 
quyidagi formulaga muvofiq 
topiladi: 
i =
h
d
(12.16)
Bu yerda h-berilgan chiziqning nisbiy balandligi; u chiziq uchlarining 
absolyut balandliklarini bir-biridan ayirish yo’li bilan topiladi; d- nishabi 
aniqlanayotgan chiziqning gorizontal proyeksiyasi: u kartada o’lchanganidan keyin 
karta masshtabi bo’yicha hisoblab chiqariladi. 49-rasmda berilgan ab chiziqning 
nishabligi quyidagiga teng: 


209 
i =
H
b
− H
a
d
=
513 − 512
8
= 0,125 m = 12,5 %
Grafik 
usulda 
foydalanganda 
maxsus 
nomogramma 
yordamida 
aniqlanadi.Buning uchun chiziq kartada o’lchash sirkuli bilan o’lchanadi.So’ngra 
sirkulning bir uchi nomogramma asosiga, ikkinchi uchi uning egri chizig’iga 
qo’yiladi (12.11 -rasm a). Sirkulning nomogramma asosiga qoyilgan uchi 
nomogrammaning qaysi uchiga to’g’ri kelsa shu qismdagi raqam berilgan 
chiziqning nishabini bildiradi. Rasmda ko’rinishicha chiziqning nishabi 8,7 %. 
Kartada berilgan chiziqning qiyalik burchagini analitik usulda aniqlashda quyidagi 
formuladan foydalaniladi: 
tgα =
h
d
; α = ρ
h
d
. (12.17)
Rasmda berilgan ab chiziqning qiyalik burchagi quyidagiga teng: 
tgα =
1
8
= 0,125 = 7° 08

.
Chiziqning qiyalik burchagini grafik usulda topishda huddi chiziqning 
nishabini topishdagi singari maxsus nomogrammadan foydalaniladi (50-rasm 
b)o’lchash sirkuli chiziqning qiyalik burchagi 3
o
30’ ekanligini ko’rsatib turibdi. 

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   129   130   131   132   133   134   135   136   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish