Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
164 
geografiyasi kitoblari chop etildi. Qishloq joylarni tadqiq etishda A.I.Alekseyev, 
avvalo bu joylarning aholisi, aholi yashash joylari, aholining turmush tarzi, sotsial 
sohalarning rivojlanishi masalalariga e’tiborni qaratgan bo’lsa, V.A.Maksimovning 
ishlarida qishloq joylarning ishlab chiqarish masalalari ko’proq yoritilgan. 
Shuningdek, qishloq joylarni chuqur) tadqiq etishda sotsiologiya fani alohida o’rin 
tutadi. Ayniqsa, qishloq joylar aholisining hududiy — ijtimoiy tuzilishi, ijtimoiy 
rivojlanishi, turmush tarzi va boshqa masalalar. T.I.Zaslavskaya, R.V.Rivkina va 
boshqa tadqiqotchilsf tomonidan o’rganilgan. 
Umuman olganda, qishloq joylar xuddi shahar joylari kabi muhim. ijtimoiy 
vazifalarni bajaradi. Ular o’z hududiga, ijtimoiy -iqtisodiy tuzilmalarga ega. Ularni
kompleks o’rganish, tadqiq etishda, geografiyaning roli katta. 
Qishloq joylar geografik tadqiqotlarning obyekti sifatida. Geografiya fanlari 
tizimida qishloq joylar -bu kompleks tadqiqot obyektlaridan biridir. Ularni nafaqat 
geograflar, balki iqtisodchilar, sotsiologlar, ekologlar ham o’rganadi. Boshqa soha 
vakillaridan farli, o’laroq, geograflar, eng avvalo qishloq joylarni, ularning 
komponentlarini (tabiat, aholi, xo’jalik) alohida olingan holda, hamda bir 
butunlikda, ya’ni majmuali tarzda rivojlanishining hududiy qonuniyatlarini 
o’rganishga asosiy e’tiborni qaratadilar. 
Qishloq joylar ilmiy — tadqiqotlarning kompleks va o’ziga xos obyekti 
bo’lishiga shubha yo’q. Chunki, ular katta — katta maydonlarni, muayyan tabiiy 
shart-sharoit va mineral xom ashyo salohiyatini, aholi, uning joylashuv tizimi va 
ijtimoiy tuzilmalarini, xos ijtimoiy hamda ishlab chiqarish salohiyatini o’zida 
mujassamlashtirgan hududlar yig’indisidan iboratdir. 
Hozirgi davrda qishloq joylar bir butun, kompleks tarzda o’rganilgan 
tadqiqotlarni yetarli deb bo’lmaydi, ammo iqtisodiy va ijtimoiy geografiya va 
turdosh fanlar doirasida uning komponentlari (turli darajada va aspektlarda) tadqiq 
etilgan. Ayniqsa, XX asrning 80 — yillariga kelib, qishloq joylarni (xuddi shahar 
joylari kabi) har tomonlama o’rganishning zarurligi ko’pchilik mutaxassislar 
(S.A.Kovalyev, A.I.Alekseyev) tomonidan ta’kidlangan edi. 

---