Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
145 
Iso nomiga qo’shiluvchi “Masih” so’zi qadimiy yahudiy tili – 
ivrit
dagi 
meshiax
so’zidan olingan bo’lib, «silangan» yoki 
«siylangan» ma’nolarini beradi. Yunon tilida bu 
so’z «xristos» shakliga ega. Bu dinning 
«xristianlik» yoki «masihiylik» deb atalishi ham 
shu so’zlar bilan bog’liq. Bundan tashqari 
xristianlikni Iso Masihning tug’ilgan qishlog’i – 
«Nazaret» bilan bog’lab, 
nazroniya
deb ham 
ataganlar. Keyinchalik bu nom 
nasroniya
shaklini 
olgan. 
Iso Masih o’z ta’limotini o’zining 12 
o’quvchisi apostollar – havoriylarga o’rgatdi. Ular 
esa Isoning vafotidan keyin ustozlarining ta’limotlarini har birlari alohida-alohida 
tarzda kitob shakliga keltirdilar. Bu kitoblar Bibliyaning «Yangi Ahd» qismini 
tashkil etadi. 
Xristian dini 1054-yili ixtiloflar tufayli katolik va pravoslav, 1526-yilda 
protestantlikka bo’linib ketdi. 
Pravoslav (Ortodoks) oqimi.
Pravoslav oqimi xristianlikning uch asosiy 
yo’nalishidan biri o’laroq, tarixan uning sharqiy shohobchasi sifatida shakllandi. 
Bu oqim, asosan, Sharqiy Yevropa, Yaqin Sharq va Bolqon mamlakatlarida 
tarqalgan. Pravoslav atamasi yunoncha ortodoksiya so’zidan olingan bo’lib, ilk 
davr xristian yozuvchilari asarlarida uchraydi. Pravoslaviyaning kitobiy asoslari 
Vizantiyada shakllandi, chunki bu yo’nalish u yerdagi hukmron din edi. 
Muqaddas kitob bo’lmish Injil va muqaddas o’gitlar IV-VIII asrlardagi yetti 
butxona soborlarining qarorlari, shuningdek, Afanasiy Aleksandriyskiy, Vasiliy 
Velikiy, Grigoriy Bogoslov, Ioann Damaskin, Ioann Zlatoust kabi yirik cherkov 
hodimlarining asarlari ushbu oqim ta’limotining asosi deb tan olingan. 
Xristianlikning Sharqiy tarmog’i bo’lmish pravoslaviyaning rivojlanishi 
jarayonida 15 mustaqil (avtokefal) cherkov: Konstantinopol, Aleksandriya,