Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
142 
Mazkur biografiyalarda Buddaning qaysi yillarda yashaganligi turlicha 
berilgan. Ularda mil. av. IX-III asrlar oralig’idagi har xil muddatlar ko’rsatiladi. 
Rasmiy hisobga ko’ra, Budda mil. avv. 623-yilda tug’ilib, 544-yilda vafot etgan. 
Aytish joizki, yuqorida zikr qilingan biografiyalarda Buddaning haqiqiy hayoti 
bilan uning haqidagi afsonalar o’zaro qorishib ketgan. 
Siddxartxa Shakya qabilasining podshohlaridan biri Shuddxodananing o’g’li 
edi. Uning saroyi Ximolay tog’lari etagida Kapilavasti degan shaharda bo’lgan 
(hozirgi Nepal hududida). Onasi – malika Mayya. Podshoh o’g’lini orzu-havaslar 
og’ushida tarbiyalab, uni hech bir kamchiliksiz katta qiladi. Siddxartxa ulg’ayib 
qo’shni hukmdorlardan birining qizi Yashadxaraga uylanadi va o’g’il ko’rib, unga 
Raxula deb ism qo’yadi.
Hech bir qiyinchilik va kamchilik ko’rmay o’sgan bola Siddxartxa bir kuni 
ittifoqo bir keksa chol, bir bemor hamda og’ir mashaqqat tortayotgan rohibni 
uchratadi, bir kishining esa vafotiga guvoh bo’ladi. Bundan qattiq ta’sirlagan 
shahzoda insoniyatni qiyinchilik va azobdan qutqarish yo’llarini izlash uchun 
saroyni tashlab ketadi. Bu vaqtda u 30 yoshda edi. U beshta rohib bilan qishloqma-
qishloq kezib yuradi. Shu asnoda Siddxartxa bir narsaga amin bo’ldi: bu yo’l uni 
o’z oldiga qo’ygan maqsad, ya’ni insoniyatni azob-uqubatdan qutqarish sari olib 
bormaydi va u rohiblar jamoasidan ajraladi.
Birmuncha vaqt changalzor o’rmonlarda kezib, xorib charchagach, bir 
daraxtning tagida dam olish uchun o’tiradi, va o’zicha, to haqiqatni topmaguncha 
shu yerdan turmaslikka qaror qiladi.
Bu o’tirishning 49 kuni uning qalbidan «Sen haqiqatni topding» degan sado 
keladi. Shu paytda uning ko’z oldida butun borliq namoyon bo’ladi. U hamma 
joyda shoshilish, qayoqqadir intilishni ko’radi: hech bir joyda osudalik yo’q edi. 
Hayot nihoyasiz uzoqlikni ko’zlab o’tib ketayotgan edi. Inson aqli yetmas bir kuch. 
Trishna
– yashash, mavjud bo’lish umidi barchaning tinchini buzar, halok qilar va 
yana qayta yaratar edi. Mana endi Budda kimga qarshi kurashish kerakligini 

---