Konstruktsion materiallar texnologiyasi

Rentgenografiya 
usuli
. 
Metallarning 
tuzilishini 
tekshirishning 
rentgenografiya usuli metall kristall panjarasidagi bir qator atomlarning rentgen 
nurlarini difraksiyalashiga asoslangan bo’lib atomlarning 1A chamasi oralig’ini 
o’lchashga va demak, metall yoki qotishmalar kristall panjaralarining shakli hamda 
panjaradagi atomlarning oralig’ini aniqlashga imkon beradi. 
Radiografiya usuli. 
Metallarning qotishmalarida biror elementning qanday 
tarqalganligini tekshirishda radiografiya usulidan foydalaniladi. Radiogrfiya 
usulining mohiyati shundan iboratki, qotishmada qanday tarqalganligi tekshirilishi 
kerak bo’lgan elementning radioaktiv izotopidan ma’lum miqdori qotishma 
suyuqlantirilayotganda metallga qo’shiladi. Qotishma tayyor bo’lgandan keyin 
sovitilib, undan namuna olinadi va makroshlif yoki mikroshlif tayyorlanadi. 
Тayyorlangan shlif sirtiga fotografiya plyonkasi qo’yiladi. 
Nazorat savollari: 
 
1. Qattiq, suyuq va gaz holatidagi metallarning zarrachalari qay tartibda 
joylashgan bo’ladi? 
2. Qanday kristall panjara turlarini bilasiz? 
3. Ikki atom orasidagi masifa qaysi birlikda o’lchanadi? 
4. Kristall panjaraning koordinatsion soni nima? 
5. Kristallografik tekislik deganda nimani tushunasiz? 
6. Anizotropiya va izotropiya nima? 
7. Monokristall jism deb nimaga aytiladi? 
 

---

5-MAVZU: DEFORMATSIYA TURLARI. DEFORMATSIYANING 
METALLNING ICHKI TUZILISHI VA XOSSALARIGA TA’SIRI 
Reja: 
1. Metall va qotishmalarning mexanikaviy xossalari haqida tushuncha 
2. Metall va qotishmalarni mustahkamlikka sinash. 
3. Metall va qotishmalarning texnologik xossalari.