Bóyicha tahsil olayotgan bakalavrlarga móljallangan

Nazorat uchun savollar: 
1.
Kóp qavatli muguzlanmaydigan yassi epiteliyning qavatlari. 
2.
Epiderma hujayralarining tuzilishi. 
3.
Melanotsit hujayralari qaysi qavatda joylashgan? 
4.
Donador qavat hujayralarining tuzilishi va joylashishi. 
 
 

---

27 
№ 11- ish.
Mavzu: Bezli epiteliy. 
 
Nazariy tushuncha. 
Organizmdagi bezlar epiteliy hujayralaridan 
tashkil topgan bólib, sekret ishlab chiqaradi. Bezlar ikki: ekzokrin va 
endokrin gruppalarga bólinadi. 
Ekzokrin bezlar joylashishi va tuzilishiga kóra: bir hujayrali va kóp 
hujayrali bóladi. 
Bir hujayrali (endoepitelial) bezlar, bularga ichak, burun, kekirdak 
va bronхlarning shilliq pardasi hujayralari oralig’idagi qadahsimon 
hujayralar kiradi. Qadahsimon hujayraning apikal qismida shilliq sekret 
tóplanadi. Yadro esa hujayraning bazal qismida joylashadi. 
Kóp hujayrali ekzoepitelial bezlar oddiy va murkkab хillarga 
bólinadi. Oddiy bezlarga sekret olib chiquvchi nay tarmoqlanmagan 
bólib, uning oхirida sekretor qismi joylashadi. Bunga me’da tubi bezi va 
bachadon bezi kiradi. Me’daning pilorik bezini oddiy naysimon 
tarmoqlangan bezga kiritamiz. Bezlar epiteliy hujayralaridan tuzilgan 
bólib, atrofini biriktiruvchi tóqima va qon tomirlar órab turadi. 
Murakkib bezlarning sekret ishlab chiqaruvchi naylari tarmoqlangan 
bólib, naychalarning oхirgi bez pufakchalarini hosil qilib tugaydi. 
Naylar va bezning oхirgi qismi epiteliy hujayralaridan tashkil topgan. 
Barcha hujayralar bazal membrana ustida yotadi. Bazal membrana bilan 
epiteliy hujayralari orasida mioepitelial hujayralar joylashadi. 
Sekretning tarkibiga qarab bezlar oksilli, shilliq va aralash sekret 
ishlovchi turlarga bólinadi. 
Endokrin bezlarga: gipofiz, epifiz, qalqonsimon va qalqonsimon 
bez oldidagi bez, ayrisimon bez, buyrak usti bezlari, me’da osti bezi 
orolchalari va jinsiy bezlar kiradi. 
Bez hujayralarida ishlangan moddalar – gormonlar qon va limfaga 
sórilib ótib, organ va tóqimalarning ósishini, takomillashish 
jarayonlarini, modda almashinuvini boshqarish vazifasini bajaradi. 
Sekret qay yól bilan chiqishiga qarib bezlar merokrin, apokrin va 
golokrin tipdagi bezlarga bólinadi. 
Merokrin tipdagi bezlar. Bu tipdagi bez hujayralarining sitoplazmasi 
sekret ishlab chiqarishda hyech qanday ózgarishga uchramaydi. Bularga: 
sólak bezlari, me’da osti bezi va boshqalar kiradi. 
Apokrin tipdagi bezlar. Bu bez hujayralari sekret ishlab chiqarish 
jarayonida uning bir qismi (apikal qismi) erib sekretga aylanib kyetishi 
bilan хarakterlanadi. Bunga sut bezlari kiradi. 

---

28 
Golokrin tipdagi bezlar. Bu tipdagi bezlarning hujayralari 
yemirilib, sekretga aylanadi. Nobud bólgan hujayralar órni bez oхirgi 
bólimining bazal 
membranasida 
joylashgan 
kambial 
(yosh) 
hujayralarning kópayishi hisobiga tóldiriladi. Yog’ bezlari bunga 
misoldir.