Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

D16-ning strukturasining sxemalari 
a) Yumshatilgan xolatda. b) Toblangan
va tabiiy eskirgan holatda. 
 
Engil eruvchi podshipnikning qotishmalari. 
Bu qotishmalar o’tgan asrning o’rtalarida ularni kashf etgan ingliz injeneri I.Babit nomi 
bilan ataladi va “B” xarfi bilan belgilanadi. 
Babitlar
 
uch turga bo’linadi: 
1.
Qalay-surmali babitlar (Sn
-sb-Cu
) Ularga B83, B88 qotishmalari kiradi. Sonlar 
qotishmadagi qalayning miqdorini bildiradi.
2.
Qo’rg’oshin-qalay-surmali babitlar (pb
-Sn-Sb-Cu
) ularga B6, B16, BN, Bt 
qotishmalari kiradi. “N” va “T” - legirlovchi elementlarning (Ni
 
va F
e
) bosh xarflari. 
3. Qo’rg’oshin babitlar (
Pb-Ca, pb-sb-Cu
) Ularga BK va BS qotishmalari kiradi.
Babitlar juda yumshoq (Nv 13-35) mustaxkamligi kam (bg = 60-100 Mpa), erish 
temperaturasi past 380-410°S, tez yumshaydigan (1000°S ga qiziganda ularning qattiqligi NV 
10-20), lekin sirpanishga qarshiligi juda kam va po’lat bilan ishqalanish koeffitsenti eng kam (0, 
005-0, 009) bo’lgan qotishmalardir.
Babitlar juda tez aylanadigan, katta kuchlanish ta’sirida ishlaydigan mexanizmlarning 
ishlash jarayonida 100°S dan ortiq qizimaydigan sirpanma podshipniklarining ichki qismiga 
qo’yish uchun yoki shtampovka yo’li bilan ikki, uch qatlamli (bimetall, tri metall) podshipniklar 
tayyorlash uchun ishlatiladi. 

---

145 
Qalay-surmali babitlar
(B-83, B88).
Bu qotishmalar emirilishga chidamliligi va po’lat 
bilan ishqalanish koeffitsenti kamligi jihatidan boshqa podshipnik qotishmalarga nisbatan ustun 
turadi.
B83 qotishmasini ichki tuzilishi (strukturasi) surma va misning kalaydagi 
α
qattik 
eritmasini (qotishmasi asosi, qora rangda), 
Sn Sb
birikmasi asosida tuzilgan 
β
- qattik 
eritmasining, yirik, ko’k shaklidagi kristallarida (oq rangda) va 
Su
3
Sn
– kimyoviy birikmasining 
mayda yulduzcha yoki ninasimon kristallaridan iborat