Microsoft Word Автомобилни бошқариш ва ҳаракат лотин doc

 
Avtomobil, traktor, mototsikllardan chiqadigan 
shovqin 
asabni 
taranglaydi, 
haydovchining 
ish 
unumdorligini 
pasaytiradi, 
dam 
olishga 
to‘siqlik 
qiladi, 
ko‘rish 
faoliyatini 
yomonlashtiradi, e’tiborni susaytirib, har xil kasalliklarni paydo qiladi. 
Bu holatlarning harakatlanish xavfliligiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqasi bor. 
Avtotransport vositalarida shovqinning asosiy manbai dvigatel va u 
ishlab chiqaradigan gazlar hisoblanadi. Ammo umumiy shovqinni hosil 
qilishida g‘ildirakning ishi, dvigatel, mexanizm va tizimlari, 
transmissiyasi, yuk avtomobilidagi yuk va boshqalar qatnashadi. 
Talablarga ko‘ra, avtomobil shovqini 7,5 m masofada 88 db 
(ditseball)dan oshmasligi kerak. Davlat standarti yo‘l qo‘yadigan 
shovqin darajasi transport vositasi elementlarini loyihalashda o‘z 
yechimini topadi. Ammo undan foydalanish jarayonida texnik holatning 
o‘zgarishi natijasida shovqin miqdori me’yoridan oshib ketishi mumkin. 
Bunday paytlarda texnik xizmat ko‘rsatish va remont qilish zarur. 

---

75 
Avtomobil quyidagi kuchlar ta’sirida yo‘lda harakatlanadi: 

tortishish kuchi; 

harakatlanishga qarshilik ko‘rsatuvchi kuchlar; 

inersiya kuchi (inersiya kuchi harakatlanish tartibiga ko‘ra oldinga, 
orqaga yoki yon tomonga yo‘nalgan bo‘lishi mumkin). 
Harakatlanishga qarshilik ko‘rsatuvchi kuchlarga:

tebranishga (dumalashga) qarshilik ko‘rsatuvchi kuch (Rk); 

havo qarshilik kuchi (Rb);

balandlikka chiqish qarshilik kuchi (Rn);

inersiya kuchi (Ru).
14-rasm. Avtomobilga ta’sir etuvchi kuchlar. 
 
Bu harakatlanishga qarshilik kuchlarini yengish uchun avtomobil 
energiya manbai bo‘lgan dvigatel bilan jihozlangan bo‘lib, dvigatel 
ishlashidan hosil bo‘lgan burovchi moment transmissiya orqali 
avtomobilning yetaklovchi g‘ildiraklariga uzatiladi. Yetaklovchi 
g‘ildiraklar aylanishidan yo‘l bilan kontakt qismida aylanma kuch 
vujudga keladi, u yo‘lni orqaga itarib yuborgudek bo‘ladi. Yo‘l, o‘z 
navbatida, xuddi shuncha kuch bilan aks ta’sir ko‘rsatib, avtomobilni 
harakatga keltiradi.
Avtomobilni harakatga keltiruvchi kuchga tortish kuchi deyiladi. 
Avtomobilga ta’sir etuvchi barcha kuchlarning o‘zaro munosabatini 
quyidagicha formula shaklida ifodalash mumkin: