Sh. A. Alimov, O. R. Xolmuhamedov, M. A. Mirzaahmedov

263.
Agar aylananing 0,36 m uzunlikdagi yoyi 0,9 rad markaziy
burchakni tortib tursa, uning radiusini hisoblang.
264.
Agar aylananing radiusi 1,5 sm ga teng bo‘lsa, aylananing
uzunligi 3 sm bo‘lgan yoyi tortib turgan burchakning radian
o‘lchovini toping.
265.
Doiraviy sektor yoyi 
3
4
p
rad burchakni tortib turadi. Agar doi-
raning radiusi 1 sm ga teng bo‘lsa, sektorning yuzini toping.
266.
Doiraning radiusi 2,5 sm ga teng, doiraviy sektorning yuzi esa
6,25 sm
2
ga teng. Shu doiraviy sektor yoyi tortib turgan
burchakni toping.
20- §.
NUQTANI KOORDINATALAR BOSHI
ATROFIDA BURISH
Avvalgi paragrafda son to‘g‘ri chizig‘ining nuqtalari bilan aylana
nuqtalari o‘rtasida moslik o‘rnatishning ko‘rgazmali usulidan foyda-
lanildi. Endi qanday qilib haqiqiy sonlar bilan aylananing nuqtalari
o‘rtasida aylana nuqtasini burish yordamida moslik o‘rnatish mumkin-
ligini ko‘rsatamiz.
Koordinata tekisligida radiusi 1 ga teng va markazi koordinata
boshida bo‘lgan aylanani qaraymiz. U 
birlik aylana 
deyiladi. Birlik
aylananing nuqtasini koordinata boshi atrofida 
a 
radian burchakka
burish tushunchasini 
kiritamiz (bu yerda 
a
– istalgan haqiqiy son).
1. A y t a y l i k ,
a >
0
b o ‘ l s i n . Nuqta birlik aylana bo‘ylab 
P
nuq-
tadan soat mili yo‘nalishiga qarama-qarshi harakat qilib, 
a 
uzunlikdagi
yo‘lni bosib o‘tdi, deylik (49- rasm). Yo‘lning oxirgi nuqtasini 
M
bilan
belgilaymiz.
Bu holda 
M
nuqta 
P
nuqtani koordinata boshi atrofida 
a
radian
burchakka burish bilan hosil qilinadi, deb aytamiz.

---

110
2. A y t a y l i k ,
a <
0
b o ‘ l s i n . Bu holda 
a
radian burchakka burish
harakat soat mili yo‘nalishida sodir bo‘lganligini va nuqta 
|a|
uzunlikdagi
yo‘lni bosib o‘tganligini bildiradi (50- rasm).
0 rad ga burish nuqta o‘z o‘rnida qolganligini anglatadi.