O`zbekiston respublikasi оliy va o`rta махsus та’liм vazirligi bухоrо даvlat universiteti



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/122
Sana31.03.2022
Hajmi1,8 Mb.
#520258
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   122
Bog'liq
hozirgi ozbek adabiy tili sintaksis

LSQning asosiy turlari
. Lisoniy birliklarning qoliplar asosida birikuvidan 
vujudga kelgan nutqiy hosilalarni 3 guruhga birlashtirish mumkin: 
1) yasama so`zlar; 
2) so`z birikmasi; 
3) gap. 
(ishla) yasama so`zi [ish] leksemasi va [lar] morfemasining, kitobni o`qimoq 
nutqiy so`z birikmasi [kitob] va [o`qi] leksemalarining, ―O`qidim‖ gapi esa [o`qi] 
leksemasi va [-dim] kesimlik kategoriyasi shaklining birikishidan hosil bo`lgan. 
(ishla) so`zi [ot+la = asosdan anglashilgan narsa bilan Shug`ullanmoq] so`z yasash 
qolipi mahsuli bo`lsa, kitobni o`qimoq so`z birikmasi [ot - fe‘l] LSQi, O`qidim gapi 
esa [WPm] qolipi hosilasidir. Bular sirasida so`z yasash va so`z birikmasi qoliplari 
tushuncha ifodalovchi – atash (nominativ) vazifa bajaruvchi hosilalarni beradigan 
qoliplar bo`lsa, gap qolipi fikr ifodalovchi (kommunikativ) hosilalarni vujudga 
keltiruvchi qoliplar hisoblanadi. So`z yasash qolipi lisoniy bo`lsa-da, lekin sintaktik 
mohiyatga ega emas. Shuning uchun u lisoniy-derivatsion qolip (LDQ) sifatida so`z 
yasalishi bo`limida qoldirilib, sintaksisda erkin sintaktik hosilalar beruvchi, Ya‘ni 
so`z birikmasi va gap qoliplari o`rganiladi.
 
Tayanch tushunchalar:
sintaktik aloqa va uni yuzaga chiqaruvchi vositalar
so`z tizmasi, so`z birikmasi, gap, LSQ, nominativ birlik hosil qiluvchi LSQ
kommunikativ birlik hosil qiluvchi LSQ.
Tavsiya etiladigan adabiyotlar:
1. НеъматовҲ., Сайфуллаева Р., Қурбонова М. Ўзбек тили структурал 
синтаксиси асослари. – Т., 1999.
2. Нурмонов А., Маҳмудов Н. в.б. Ўзбек тилининг мазмуний синтаксиси – Т., 
1992.
3. Сайфуллаева Р., Менглиев Б. в.б. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис. III. 
– Т., 2006. 
4. Ўзбек тили грамматикаси. II том. – Т., 1976. 


5. Қурбонова М. Ҳозирги замон ўзбек тили (содда гап синтаксиси учун 
материаллар). – Т., 2002.
6. Ғуломов А., Асқарова М. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис. – Т.,1987. 

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish