O'zbekistonda sement sanqati

Silikat  modul.  Silikat  modul  (n)  qumtuproq  modul  deb  ham  ataladi.  Bu 

modul  reaksiyaga  kirishgan  kremniy  ikki  oksid  miqdorining  alyuminiy  va  temir 

oksidlari miqdoriga foiz hisobidagi nisbatini ko'rsatadi: 

 

Awallari klinker tarkibini ifodalash uchun faqat gidravlik (boshqacha asosli) 

moduldan  foydalanilgan.  Bu  modul  birikkan  kalsiy  oksid  miqdorini  kislota 

oksidlar miqdoriga nisbatini ifodalaydi. 

 

Zamonaviy sement kiinkerlarining bosh moduli BM-1,7-2,4. Biroq gidravlik 

modul  klinker  sifatini  xarakterlash  uchun  yetarli  emas  edi.  Shuning  uchun  yana 

ikkita modul: silikat (qumtuproq) va giltuproq (alyuminat)lar kiritildi. 

Silikat modul (n) boshqa oksidlar bilan reaksiyaga kirishgan kremniy oksid 

miqdorini  va  klinker  tarkibidagi  alyuminiy  hamda  temir  oksidlar  yig'indilarga 

nisbatini ko'rsatadi. 

Xomashyo  aralashmasi  tarkibidagi  kremniy  ikki  oksid  ohak  bilan  hamma 

vaqt  C

3

S  va  C

2

S  holida  birikavermaydi,  shu  tufayli  birikkan  qumtuproq  miqdori 

kremniy ikki oksidining umumiy miqdori SiO

2

 umumiy va erkin holda qolgan SiO

2

 

erkin  miqdori  ayirmasi  bilan  ifodalanishi  mumkin.  Shuning  uchun  silikat  modul 

quyidagicha yoziladi: 

 

n  sementdagi  silikat  minerallari  eruvchan  minerallar  (klinkeming 

alyumoferrit, alyuminat qismlari) o'rtasidagi nisbatni aniqlaydi. 

Oddiy  portlandsementlar  uchun  silikat  modul  qiymati  1,7-3,5;  sulfatga 

chidamli portlandsement uchun esa 1,7 - 4. 

Giltuproq  (alyuminat)  modul  p  alyuminiy  oksid  miqdorining  temir  oksid 

miqdoriga nisbatini ifodalaydi: p klinkerdagi uch kalsiy alyuminatning temir oksid 

bor birikmalarga nisbatini ifodalaydi.  

Giltuproq modul qiymati oddiy portlandsementlar uchun 1 - 3. Silikat modul 

katta  qiymatga  ega  bo'lganda  ham  xomashyo  aralashmasini  qovushtirib  pishirish 

qiyinlashadi.  Hosil  bo'lgan  sement  sekin  tishlashadi  va  sekin  qotadi,  biroq 

keyinchalik  uning  mustahkamligi  yuqori  bo`ladi.  Alyuminat  moduli  kichik 

qiymatga ega bo'lganda portlandsementlar minerallashgan tuzlar ta'siriga chidamli 

bo`ladi. 

p  katta  qiymatga  ega  bo'lganda  esa  sementlar  tez  tishlashadi  va  qotadi, 

ammo oxirgi mustahkamlik ko'rsatkichi past bo`ladi. 

Silikat  modul  katta  boisa, klinkerda  C

3

A  va  C

4

AF  kam,  ammo  C

3

S va  C

2

S 

ko'p,  giltuproq  modul  katta  bo`lsa,  klinkerda  C

3

A  juda  ko'p,  biroq  C

4

AF  kam 

bo`ladi.