O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti


Menejment tarixining bosqichlari va maktablari



Download 2 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/103
Sana13.05.2020
Hajmi2 Mb.
#51199
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   103
Bog'liq
mehmonxona xojaligini boshqarish

4.Menejment tarixining bosqichlari va maktablari 
Boshqarish  nazariyasi  asosini  tashkil  etgan  qonun-qoidalar  xususiyatiga  bog‗liq 
ravishda xorijiy boshqaruv maktablari turlicha guruhlarga bo‗linadi. Ular jumlasiga: 
-boshqaruvning «klassik» maktabi yoki «ilmiy menejerizm» maktabi; 


 

13 
-«insoniy munosabatlar» maktabi; 
-boshqaruvning «emperik» maktabi; 
-«ijtimoiy tizimlar» maktabi; 
-boshqaruvning «yangi» maktabi kiiradi. 
Klassik  maktab  namoyondalari  amerikalik  muhandis  va  tadqiqotchi  F.  Teylor, 
fransuz  olimi  A.Fayol,  ingliz  L.Urvin,  nemis  iqtisodchilari  M.Veber,  G.  Ford, 
G.Emersonlardir. 
Boshqaruvning  klassik  maktabi  to‗rt  muhim  unsur  -  mehnat  taqsimoti,  boshqaruv 
tabaqalanuvi  va  ko‗p  bo‗g‗inliligi,  tashkil  etish tarkibi, boshqaruvning mumkin bvlgan 
chegaralarini o‗rganadi. 
Shunday  qilib,  boshqaruvning  «klassik»  maktabi  uning  insonning  turli-tuman 
faoliyatini boshqarishga qo‗llash mumkin bo‗lgan tamoyillarini asoslab berishga harakat 
qilgan.  U  boshqaruvni  tashkil  etishning  qator  tamoyillarini  o‗rgangan.  Bu  maktab 
xaqiqiy ilmiy boshqaruv nazariyasi darajasiga ko‗tarila olmadi. 
«Klassik» maktabga xos bo‗lgan inson omilini hisobga olmaslik, kishilar faoliyati 
sabablarini  soddalashtirilgan  nuqtai  nazaridan  yondoshish  amerika  boshqaruv 
nazariyasida  yangi  yo‗nalish  -  «inson  munosabatlari»  maktabi  vujudga  kelishiga sabab 
bo‗ldi. Bu yo‗nalishning asoschilari - amerikaliklar E.Meyo, F.Rotlisberger, Dj. Lizli va 
boshqalardir. 
Garvard  universiteti  professori  E.Meyo  «inson  munosabatlari»  nazariyasini  ilgari 
surdi. Uning g‗oyalarining mohiyati shundaki, mehnat jarayonida psixologik va ijtimoiy 
omillar yetakchi ahamiyatga ega. Shu sababli, Meyo fikriga binoan, ishlab chiqarish va 
boshqaruvning  barcha  muammolariga  inson  munosabatlari  nuqtai  nazaridan  qarash 
lozim. Bu nazariya insonning ma‘lum ijtimoiy va psixologik ehtiyojlarini qondirish yo‗li 
bilan uni yanada unumli mehnat qilishi mumkin degan g‗oyaga asoslangan. 
Bu maktabning yana bir namoyondasi D.Mak Gregor boshqaruvni tashkil etishga 2 
xil yondashuv mavjud: 
-majburlash va rag‗batlantirish usullari; 
-tashabbuskorlik  va  mustaqilliikni  iloji  boricha  namoyon  qilish  uchun  sharoit 
yaratish 
Lekin,  bu  nazariyaning  asosiy  jihati  shundaki,  «inson  munosabatlari»  maktabi 
vakillari  ijtimoiy  muammolarni  butun  jaiyat  miqyosida  emas,  balki  alohida  korxona 
miqyosida  hal  etadilar.  Mehnatkashlar  ijtimoiy  ahvoliga  kompleks  ravishda  hal  etilish 
lozim  bo‗lgan  ijtimoiy-iqtisodiy  muammo  sifatida  emas,  balki  kishilarning  guruhiy 
munosabatlari sifatida qaralgan. 
«Emperik»  (pragmatik)  maktab  menejment  zarurligini  umuman  inkor  etib,  ochiq 
emperzmni targ‗ibot qiladi. U boshqaruvning maqsadi  - rahbarlik qilish bo‗yicha ijobiy 
tajriba va anq xatolarni o‗rganishdan iborat, deb ta‘kidlaydi. Bu maktab vakillari kamroq 
nazariy maslahatlar berib, ko‗proq aniq vaziyatlarni tahlil etish bilan shug‗ullanish kerak 
deydilar,  albatta,  tajriba  o‗rganish  juda  muhim.  Lekin  faqat  amaliyotga  asoslanib 
menejmentni  shakllantirish  mumkin  emas  «Emperik»  maktabning  eng  yorqin 
namoyondalari - T.Draker, R.Devis, L.Nyuman, D.Miller va boshqalardir. 
Yuqorida sanab o‗tgan xorijiy boshqaruv maktablarining eng asosiy kamchiligi har 
tomonlama chuqur o‗rganilmaganligidir. Bu yangi yo‗nilish «Ijtimoiy tizimlar» maktabi 


 

14 
vujudga  kelishiga  turtki  bo‗ldi.  Uning  eng  taniqli namoyondalari  D.March, G.Saymon, 
A.Etsioni  va  boshqalardir.  «Ijtimoiy  tizimlar»maktabi  «inson  munosabatlari»  maktabi 
xulosalariga  asoslanib,  korxonaga  o‗zaro  bog‗liq  va  o‗zaro  ta‘sir  ko‗rsatuvchi  omillar 
majmuidan iborat kompleks tizim sifatida qarab, inson bu omillarni biri deb hisoblaydi.  
Umuman,  to‗rt  ta‘limot  maktabining  boshqaruv  fikrining  rivojlanishiga  qo‗shgan 
hissasi quyidagilar: 
A.Ilmiy boshqaruv ta‘limot maktabi: 
a)vazifalarni  bajarish  uchun  eng  yaxshi  uslublarni  aniqlashda  ilmiy  tahlildan 
foydalanish; 
b)vazifalarni  bajarish  uchun  eng  mos  keladigan  xizmatchilarni  tanlash  va  ularni 
o‗rgatish; 
v)o‗z  vazifalarini  samarali  bajarishi  uchun  xizmatchilarni  kerakli  resurslar  bilan 
ta‘minlash; 
g)ish  unumdorligini  oshirishda  moddiy  rag`batlantirishdan  tizimli  yondashuv 
asosida va to‗g‗ri foydalanish; 
d)rejalashtirish va fikr yuritishni ish bajarishdan ajratish. 
B.Mumtoz (klassik) boshqaruv ta‘limot maktabi: 
a)boshqaruv tamoyillarining rivojlanishi; 
b)boshqaruv vazifalarini ta‘riflash; 
v) utun mehmonxonani boshqarishga tizimli yondashuv. 
D.Insonlar  orasidagi  munosabat  ta‘limot  maktabi  va  xatti-harakat  haqidagi  fanlar 
ta‘limot maktabi: 
a)shaxslararo  munosabatlar  uslubini  qo‗llab  qoniqish  darajasi  va  unumdorlikni 
oshirish; 
b)insonlar orasidagi munosabat fanlarini boshqaruv va mehmonxona shakllanishida 
qo‗llash. 
E.Ilmiy boshqaruv ta‘limot maktabi: 
a)modellarni qo‗llab murakkab boshqaruv muammolarini anglash; 
b)murakkab  vaziyatlarda  qaror  qabul  qiluvchi  rahbarlarga  yordam  beruvchi 
miqdoriy usullarni rivojlantirish. 

Download 2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish