Tabiiy fanlar fakulteti kimyo kafedrasi dehqonov r. S

Turli zollarning mitsella tuzulishi
Mitsella 
- bu kolloid sistemaning suyuq dispers muxitidagi dispers 
fazasining aloxida zarrachasidir. Natiy sulfan bilan bariy xlorid 
o ’rtasidagi reasiyada mitsella xosil bo’lishini misol tariqasida ko’rib 
chiqamiz.
■Afa25 0 4 
BciCl
2
—у BaS04
+ 2
MciCl
Kolloid eritmadagi ortiqcha bo’lgan komponent stabilizatorlik vazifasini 
bajaradi. 
BaCl2
-bariy xlorid ortiqcha bo’sin. Avallo mitsellaning kichik 
krisstallaridan iborat agregat hosil bo’ladi.
{(mBaS04)-B a 2+ -2 (п -х )С Г
}+ 2
х С Г
Agregat 
- 
{(mBaS04)
Yadro 
- 
{(mBaS04)-Ba1*
Zarracha - 
{(mBaSOt )-Ba2*-2(п-х)СГ
}+ (granula ham deyiladi) 
Mitsella 
- 
{(mBaSO,)■ Ba
2+ • 
2(n - x)Cl
~ }+ 
2xCl
‘
BaS04 -
kristali yuzasida bo’sh vakant jo y b o’lib, (Peskov va 
Fayans qoidasiga ko’ra mitsella yadrosida bo’lgan ionlardan biri 
eritmadan mavjud 
bo’lsa, 
o ’sha 
ion birinchi 
bo’lib 
yadroga 
adsorsiyalanadi) unga, albatta 
Ba
2+ -ioni vakant joyga joylashadi. 
Natijada yadro yuzasiga musbat zaryad beradi, ushbu ionni 
potensial
aniqlovchi ion 
deb ataladi. 
BaCl2
-dissosiasiyasi natijasida 
С Г -
ioni hosil 
bo ’lib, qarama -qarshi ion sifatida elektrostatik kuchlar tasirida yadroga 
tortiladi va uni zaryadsizlantiradi. Bu ionnlami 
qarama-qarshi ionlar
20 •

---

deb nomlanadi.
Qarama-qarshi ionlar issiqlik xarakatida b o ’lib turadi. Qarama- 
qarshi ionlaming bir qismi (n-x) yadro yaqinida joylashganligi uchun, 
yadro bilan elektrostatik kuchlar ta ’sirida adsorbsion kuchlar bilan 
ad sorbsion qavatni hosil qiladi. Agregat bilan potensial aniqlovchi 
ionlar va qarama-qarshi ionlar birgalikda, m a’lum elektr zaryadiga ega 
bo’lgan (potensial aniqlovchi ionlar qatlami bilan mos keluvchi) kolloid 
z a rra ch a n i tashkil qiladi.
Qarshi ionlaming bir qismi (x), bir ismli ionlar bo’lib, ular bir-biri 
bilan issiqlik xarakati va elektrostatik itarilishi natijasida yadrodan bir 
muncha uzoqroq joylashib diffusion qavatni hosil qiladi. Potensial 
aniqlovchi ionlar va qarshi ionlar bir-birini to ’Iiq neytrallagani uchun 
mitsella elektroneytral bo’ladi.
Potensial aniqlovchi ionlam ing tu rla ri
Qatiiq erimaydigan zarrachaning krisstal panjarasida joylasha 
oladigan xar qanday ion - potensial aniqlovchi ion bo’lishi mumkin. 
Potensial aniqlobchi ionlaming uch xil turi bo’lishi mumkin:
1) agreganning ioni bilan bir ismli ionlar;
{m F eP 0 4 nPO l~ ■
3(и 
- x ) N a +}~ ■ 3 xN a
+ ;
2) izomorf ionlar (quyidagi ionlar, yani krisstal panjara ionlariga 
nisbatan tuzulishi yaqin bo’lgan ionlar);