План – конспект занятия по ознакомлению с окружающим

ISSUE 9. SENTABR 
Undan tashqari, shartli huquq (insonlar
tomonidan o‗rnatilgan qonun) tabiiy
huquqqa muvofiq kelishi kerak.
Aristotelning fikricha, qonunlar ―to‗g‗ri‖
va ―noto‗g ‗ri‖ bolishi mumkin. Ya‘ni, 
huquq g'oyasiga noto‗g‗ri keladigan qonun 
―noto‗g‗ri‖ qonun bo‘ladi. Shu bilan birga, 
Aristotel davlat qonunlarining tabiiy 
qonunlarga mos kelishi yoki kelmasligini 
kо‗rib chiqishga chaqiradi. Aristotelning 
g‗oyasini yuz yil o‗tgandan so‗ng rim davlat 
arbobi, faylasuf, yurist, notiq Mark Tulliy 
Sitseron (e.a. 106-43 yillar) rivojlantirdi. 
Xalqlar huquqini rim huquqshunoslari
insoniyat foydalanadigan huquq sifatida
tushunganlar. Uning tabiiy huquqdan
farqini, tabiiy huquq jonzotlar uchun 
umumiy bo‗lgan huquq, xalqlar huquqi esa - 
odamlar uchun (ularning o‗zaro
munosabatlarida) amalda bo‗lgan
huquqdir, deb tushuntiradi Ulpian. 
Xususiy huquqning bir qismi bo‘lgan sivil 
huquq deganda, aslida, Rim huquqi 
tushunilgan. ―
Sivil huquq
, - deb izohlagan 
Ulpian, - tabiiy huquq yoki xalqlar 
huquqidan tamomila ajratilmaydi va barcha 
narsada unga amal qilavermaydi; agar biz
umumiy huquqqa nimadir qo‗shsak yoki
undan nimanidir chiqarib tashlasak, biz 
о‗z huquqimizni, ya ‘ni sivil huquqini 
yaratamiz. Bizning huquqimiz yozilgan
yoki yozilmagan huquqdan iboratdir ‖. Rim 
huquqshunoslarining huquqni tushunishiga 
muvofiq, tabiiy huquq adolat talabini 
ifodalaydi va huquq umuman adolatlidir, 
degan asos g‗oyani ifodalaydi. 
Xulosa qilib aytish mumkinki, qadimgi
dunyoda inson huquqlariga oid g‗oyalar
va tushunchalar shakllana borgan va u
buyuk mutafakkirlar tomonidan ilgari
surilgan bo‗lsa-da, ammo bu g‗oya va
tushunchalar o‗sha davrdagi turmush tarzi,
atrofdagi mavjud shart-sharoitlardan kelib
chiqqan holda ishlab chiqilgan va ular o‗sha 
davrda asosan g‗oyaligicha qolib ketgan. 
Ammo ularning g‗oyalari o‗rta asrlarda va 
keyinchalik ham inson huquqlariga oid 
ilg‗or g‗oyalar, qarashlar, huquqiy 
asoslarning yaratilishi va ularning bugungi
kunga kelib normativ jihatdan sobitlashuvi
(qaror topishi) va amaliy tatbiq etilishi 
uchun o‗ziga xos tamal toshi sifatida xizmat 
qildi. 
Foydalangan adabiyotlar. 
1.
Inson huqulari darslik ikkinchi nashr 
Tshkent ―Adolat‖ 2013 
2.
Saidov A X . Inson huquqlari bo'yicha 
xalqaro huquq. Darslik. - Т.: 
Konsauditinform-Nashr, 2006. - B. 24 
3.
Mbaye K. Human Rights and Rights o 
f Peoples //International Law: 
Achievements and prospects. Yed.
4.
By M Bedjaoui. Paris, UNESCO,
1992. - R. 1043 
5.
Szabo I. Historial Foundations o f 
Human Rights //The International 
Dimensions o f Human Rights. Paris,
6.
UNESCO, 1982.- P . 12 
7.
Tenekides G. L‘action des Nations 
Unies centre la discrimination raciale 
// R.C.A.D.I., 1984.
8.
V o l.1 6 8 .- P . 303 

---

- 15 - 
Volume 1 Issue 05, May 2021
ISSN 218