Rafiyev yengil aòLEÒika va uni o‘QIÒish meòodikasi

4.5. ULOQÒIRISH ÒEXNIKASI ASOSLARI
Sportcha uloqtirishdan maqsad – uloqtiruvchi harakatini
chegaralovchi ma’lum qoidalarga rioya qilib, uloqtirish
asbobini mumkin qadar uzoq masofaga tashlashdir.
26-rasm.
 Burchak hosil qilib yerga
tushish chizmasi.

---

98
Uloqtirish – g‘ayrisiklik mashq bo‘lib, uloqtiruvchidan
katta asab-muskul kuchini va yaxshi jismoniy tayyorgarlikni
talab qiladi. Busiz yuqori sport natijalariga erishish mumkin
emas.
Sportcha uloqtiradigan asboblarning uzoqroqqa borib
tushishi sportchi uloqtirish texnikasini bilishiga anchagina
bog‘liqdir. Asbobning uchishi va uloqtirish texnikasi mexa-
nikaning umumiy qonunlariga bo‘ysunadi. Lekin sport as-
boblarining tuzulishi xususiyatlariga va musobaqa qoidasiga
qarab, uloqtirish texnikasi bir-biridan farq qiladi.
Har qanday jismning uchishi masofasining uzoqligi uning
boshlang‘ich uchish tezligiga, uchib chiqish burchagiga va
havo muhitining qarshiligiga bog‘liq.
Barcha uloqtirish turlarida asbobning uzoqqa uchishini
oshirishning asosiy omili bo‘lib boshlang‘ich uchib chiqish
tezligi hisoblanadi, chunki og‘irlik kuchining tezlanish miq-
dori doimiydir (9,81 m/son.). Uchib chiqish burchagini
oshirishning esa foydali chegarasi bo‘lib, u 45°
ga teng. As-
bobning bundan ortiq burchak hosil qilib uchib chiqishi
bilan, uning uchish trayek-
toriyasi ham o‘zgaradi: tra-
yektoriya tikroq va balandroq
bo‘lib, gorizontal masofa ka-
mayadi (27-rasm). Shuning
uchun asbobni optimal burchak
hosil qilib otganda, uchishning
boshlang‘ich tezligini mumkin
qadar oshirish juda muhim.
Lappak va nayza uloqtirishda,
qarama-qarshi havo oqimiga
nisbatan uchib chiqayotgan
asbobning holati katta ahami-
yatga ega.
27-rasm.
 Ufqqa nisbatan
burchak hosil qilib tashlangan
jism uchish uzoqligining uchib
chiqish burchagiga bog‘liq
o‘zgarishi chizmasi.

---

99
Uloqtirish texnikasida asbobni tutish va uloqtirishning
barcha fazalarining muhim ahamiyati bor.
Har xil asboblarni uloqtirishning o‘ziga xos tomonlari
bo‘lsa ham umumiy talablarni aniqlash mumkin.