Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

 
 
 
 

---

51 
2-БоБ. Биноларнинг иссиқлик ҳимояси ҳақида умумий тушунчалар 
2.1. HERS шкаласи бўйича турар-жой биноларининг энергия 
тежамкорлигини баҳолаш 
Пассив уй (нем. — Passivhaus, англ. — Passive house) - бу нафақат 
энергия тежамкор ва ишлашда (эксплуатация) иқтисодий биноларни қуриш 
имконини беради. Балки қулай яшаш шароитларини яратадиган шунингдек, 
атроф-муҳитга минимал салбий таъсир кўрсатадиган қурилиш стандартидир. 
Пассив уй - бу марка эмас, балки сўнгги 30 йил ичида қурилиш ва иссиқлик 
муҳофазаси технологияларини такомиллаштириш натижасида пайдо бўлган 
бутун қурилиш концепциясидир (таълимот). Пассив уй-бу жуда самарали 
изоляция қилинган уй бўлиб, унинг иситилиши учун 15 квт/(м
2
×йил) дан кўп 
бўлмаган энергия талаб қилинади. 
Бундай кам энергия истеъмоли билан (аслида, бу бир хонали 
квартирани иситиш учун бир йил давомида 200 дан 300 литргача суюқ қозон 
ёқилғиси 
ёқилганлигини 
англатади), 
қолган 
иситиш 
эҳтиёжлари 
бошқариладиган шамоллатиш тизими орқали уйга кирадиган тоза ҳавони 
иситиш орқали қондирилиши мумкин. Кўпгина пассив уйларнинг эгалари 
анъанавий иситиш қозонларининг буғ иситиш ва иссиқ сув таъминотларидан 
бутунлай воз кечдилар. Германия ва бошқа Европа мамлакатларида 
келажакда "пассив уй" учун ишлаб чиқарилган стандартлар ҳозирда бизда 
мавжуд бўлган қурилиш стандартларининг ўрнини эгаллаши керак. Бугунги 
кунда АҚШда уйнинг энергия рейтингини баҳолаш системаси мавжуд бўлиб 
- у 
HERS
индекси (Home Energy Rating System) деб аталади. 
HERS
индекси - 
турар-жой энергия хизматлари тармоғи Residential Energy Services Network 
(РЕСНЕТ) компанияси томонидан ишлаб чиқилган рейтинг системасидир. 
Намунавий 
HERS
уй спецификацияси асосида барпо этилган, рейтингли 
тизимга эга, Халқаро энергияни тежаш кодекси (International Energy 
Conservation Cоде) асосида қурилган уй - 
HERS
рейтингни қабул қилади
(2.1-расм). Шундай қилиб, HERS рейтинги қанчалик паст бўлса, уйнинг 
энергия самарадорлиги шунчалик юқори бўлади. 
HERS
индексини 1 пунктга 

---

52 
тушириш, намунавий бинога нисбатан янги бинони энергия самарадорлиги 
1% ошганини тушунилади, яъни 1% энергияни кам сарфланишига олиб 
келади. Аммо энергия тежамкор бинолар қурилишининг асосий тамойиллари 
универсалдир ва пассив уй Институтининг бой тажрибасини ўрганиш ва 
ўзлаштириш керак.