O’quv darslik

Infusum
) 
yoki ekstrakt lar tayyorlanib o‘pka va bronxlar xastaliklarida beriladi. Masalan: 
Inf.herbae Thirmopsidis,

Inf. Radicis Althaeae
,
Extractum radicis 
 
Glycyrrhzae siccum (srissum), Inf.fructum Anisi

zignor ammonii anisatus
 
Mucaltinum
 
(tabletka tarkibidagi gulxayri o‘simligining polisaxaridlari bor). 
Pertussinum
 –
mikstura tarkibida tog‘ jambuli, 80% etil spirti va timin ekstrakti, 
kaliy bromid bor.1 osh qoshiqdan kuniga uch marta ichiladi. 
Terpini hydrati
- sintetik modda me’da shilliq qavatiga kuchli qitiqlovchi ta’sir 
etadi.SHu sababli me’da va 12 barmoq ichak yarasi xastaligida qo‘llash mumkin 
emas. Balg‘am ko‘chiruvchi vositalarni o‘pka silining ochiq formalarida va

---

- 460 -
o‘pkadan qon ketish xavfi bor bo‘lgan boshqa xastaliklarda qo‘llash mumkin 
emas. 
BEVOSITA TA’SIR ETUVCHI BALG‘AM KO‘CHIRUVCHI
VOSITALAR.
(mukolitiklar)
 
Ushbu gurux preparatlarning balg‘am ko‘chirish xossasi ichilgandan so‘ng 
(rezorbtiv ta’sir) bronx bezlarining maxsuloti tarkibida ajralgandan so‘ng yuzaga 
chiqadi.Unda ular bezlar sekretsiyasini oshiradi va balg‘am suyuqlashadi. Shu 
bilan bir qatorda ular ta’sirida bronx epiteliysini kipriksimon o‘simtalarining 
xarakati kuchayadi, balg‘am xalqum to-mon tezroq suriladi. Demak, mukolitik 
preparatlarning asosiy xossasi balg‘amni suyul-tirish (eritishdan) tufayli, uning
yopishqoqligini kamaytirishdan iboratdir. SHu sabab-li bu gruxga ba’zi 
fermentlar ham kiradi. Lekin mukolitik preparatlarning ta’sir me-xanizmi har 
xil bo‘lganligidan ularning samaradorligi balg‘am turiga ko‘ra bir xil emas. 
O‘pka xastaliklari tabobat amaliyotida ko‘p uchraydi, shuning uchun yuqori 
nafas yo‘llarini balg‘amdan xalos etish katta axamiyatga ega. Buning uchun juda 
ko‘p preparatlar tavsiya etil gan bo‘lib, statsionar va ambulator amaliyotda xam 
keng qo‘llaniladi. 
Acetylcysteinum
 .
Sistein aminokislotasining xosilasi, kuchli mukolitik ta’sirga 
ega. Balg‘amni suyuqlashtirib, yallig‘lanishni kamaytiradi. Bir vaqtning o‘zida 
yiringni ham suyultiradi. 
Ta’sir mexanizmi: preparat tarkibidagi erkin sulfgidril radikallar 
(SH)
balg‘am 
tar-kibidagi nordon mukopolisaxaridlarning disulfid bog‘larini uzib tashlaydi, 
natijada 
mukoproteinlar 
depolimerazatsiyalanadilar 
va 
balg‘amning 
qovushqoqligi kamayadi. Prepa-ratni ingalyasiya yo‘li bilan traxeyaga kiritiladi, 
agar iloji bo‘lmasa (bexush, koma, nafas yo‘llarining travmasi) mushak ichiga 
kiritiladi . 
Qo‘llashga ko‘rsatmalar: quyuq balg‘am ajralishi bilan kechuvchi o‘pka va 
nafas yo‘llarining xastaliklarida, ayniqsa yiring aralashgan xollarda masalan: 

---

- 461 -
o‘tkir va surunkali bronxit lar, zotiljam, bronxoektaziya, mukovissidoz, yiringli 
bronxitlar bilan asoratlangan bronxial astma, o‘pkada operatsiyadan keyingi 
davrda asoratlarni oldini olish uchun. Bronxografiyadan keyin kontract moddani 
ajralishini tezlashtirish uchun.