Pdf-xchange 0 Examples

ТОВУШ СИГНАЛЛАРИНИНГ КОДЛАНИШИ 
Медатов А.А. 
Андижон давлат университети 
Жамият тараққиёти ва таълим тизими умумтаълим мактаб 
ўқувчиларининг информатика курси бўйича тайёргарлик сифатига катта 
эътибор билан қарамоқда. Информатика фани ҳам тубдан ислоҳ қилиниб, 
замон талабига қараб ўзгартирилмоқда. Таълимнинг узвийлиги ва 
узлуксизлиги таъминланмоқда.
9 синф информатика курсида “Ахбортни кодлаш” бўйича айрим 
тушунчалар берилган бўлиб, ушбу тушунчалар мавзуни тўла тушунишга 
имкон бермайди. Ваҳолангки, чет эл дарсликларида ушбу мавзу кенг қамраб 
олинган. “Матн”, “Товуш” ва “Тасвир” кўринишидаги ахборотни кодлашга 
алоҳида эътибор берилган. 
Биз қуйида тўгарак машғулотларида товуш кўринишидаги ахборотни 
кодлаш мавзусини амалий мисоллар ёрдамида ёритиш бўйича ўз 
фикрларимизни баён қилмоқчимиз. Чунки, ахборотни кодлаш мавзусини 
ўрганиш орқали ўқувчиларда компьютерларнинг ишлаш асослари ҳақида 
янада кенгроқ тушунчалар пайдо бўлади, уларнинг фанга бўлган қизиқиши 
ортади. 
90-йилларга келиб шахсий компьютерларда товуш ахборотларни 
қайта ишлаш имконияти яратилди. Товуш тўлқини ўзгарувчи амплитутаси 
ва частотасига эга. Товуш амплитудаси қанчалик катта бўлса, товуш 
шунчалик баланд, товуш частотаси қанчалик катта бўлса, товуш тони юқори 
бўлади. Компьютер товушни қайта ишлаши учун узлуксиз тўлқин кетма-кет 
келувчи электр импульсларига (ноллар ва бирлар) ўзгартирилиши керак 
бўлади. Товуш тўлқинлари жуда кичик вақт оралиғи бўлакларига бўлиниб, 
ҳар бир оралиқ учун амплитудага аниқ катталик белгиланади. Ҳар бир 
бўлакга аниқ код белгиланади. Бу жараён вақт дискретлиги дейилади. 
Табиийки, вақт оралиғи қанчалик кичик бўлса, товушни ёзиш сифати 
шунчалик яхши бўлади. 
Узлуксиз товуш сигналларини дискрет рақамли сигналларга 
айлантириш 
аналог-рақамли ўзгартирувчи
(АРЎ) ёрдамида амалга 
оширилади. Тескариси, яъни рақамли кодланган ахборотни товушга 
айлантириш