O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

O‗G‗UZXON
-barcha turkiy-mo‗g‗ul qabilalarining afsonaviy asoschisi. 
QABILA
-etnik birlik. Qabila a‘zolari o‗rtasidagi qon-qarindoshlik aloqalarining 
mavjudligi, urug‗ va bo‗g‗inlarga bo‗linish qabilaning asosiy belgisidir. 
QAL‘A
-mudofaa maqsadida qurilgan, strategik jihatdan qulay va mustahkam
tayanch punkti. Qal‘aning dastlabki ko‗rinishlari ibtidoiy jamoa tuzumi davrida 
paydo bo‗lgan. Bunday qal‘a atrofii paxsa, tosh va boshqa materiallardan tiklangan 
devor bilan o‗ralgan turar joydan iborat bo‗lgan. Keyinchalik qal‘a devorining 
atrofida handaqlar qazilgan. Har bir qal‘ani uning o‗z aholisi mudofaa qilgan. 
QANG‗LI-
qadimiy turkiy qabilalr uyushmasi. O‗rxun –Enisey yozuvlarida 
«konxaras» deb atalgan. Qang‗liklarning ilk ajdodlari Sirdaryo sohillarida yashagan 
saklar bo‗lib, bular miloddan avvalgi III asrda yirik Qang‗ davlatini barpo qiladilar 
QARLUQLAR
- qadimiy turkiy qabilalardan biri.
QUR‘ON-
musulmonlarning asosiy muqaddas kitobi. Muhammad Payg‗ambarning 
Makka va Madinada olib borgan og‗zaki diniy targ‗ibotlari, to‗plamidan iborat. 
Qur‘onda islom aqidalari, e‘tiqod talablari, huquqiy va ahloqiy normalar o‗z ifodasini 
topgan. Islom an‘anasida Qur‘on Olloh tomonidan Muhammad Payg‗ambarga 
ramazon oyining 27-kuni kechasi vahiy qilingan. Shuning uchun ham bu muqaddas 
oy hisoblanib ro‗za tutilgan. Uning 27-kuni kechasi «laylat ul-qadr». Ya‘ni ulug‗ 
qudrat kechasi. Ilohiyot qudrati namoyon bo‗lgan kecha deb ulug‗lanadi. Qur‘on 
kitobini «Qur‘oni Karim», «Qur‘oni Majid» deb sifatlashadi. 
QO‗SHIN-
qurolli kuchlar birlashmasi. 
G‗AZNAVIYLAR
-X-XIIasrlarda O‗rta sharqda mavjud bo‗lgan feodal davlatning 
va uni boshqargan sulolaning nomi. G‗aznaviylar davlatida turkiy sulola hukmronlik 
qilgan. Asoschisi- somoniylar lashkarboshisi Alptakin. U 962 yili qo‗l ostidagi 
g‗ulomlarga tayanib, G‗azna viloyatida o‗z hohimiyatini o‗rnatdi.
HADIS
- Islom dini ta‘limoti bo‗yicha Qur‘ondan keyin turadigan ikkinchi muqaddas 
manba bo‗lib, Muhammad Payg‗ambarning hayoti va faoliyati, shuningdek, din iva 

---

357 
ahloqiy ko‗rsatmalarini o‗z ichiga oladi. Muhammad Payg‗ambar biror gap aytgan 
yoki biror ishni qilib ko‗rsatgan bo‗lsa, yoxud boshqalarning o‗zlariga qilayotgan 
biror ishini ko‗rib, uni man etmagan bo‗lsa, shu holatning har biri sunnat hisoblanadi. 
Ana shu hatti-harakatlar yoki ko‗rsatmalar haqidagi rivoyat hadis deb yuritiladi. 
Hadislarda islom dini ahkomlari, ya‘ni farz, vojib, sunnat, mustahab, halol, harom, 
makruh, ahloq odobiga doir ko‗rsatmalar ham talqin etiladi. IX-X asrlarda dindorlar 
orasida obro‗li deb tanilgan Hadisning oltita to‗plami vujudga kelgan. Bulardan,
ayniqsa, «Sahihi Buxoriy» va «Sahihi Muslim» ko‗proq e‘zozlanadi. Hadislarni 
yig‗uvchi, sharhlovchi, targ‗ib etuvchi shaxslar muhaddis deb atalgan. Islom olamida 
taniqli muhaddislardan Ismoil al-Buxoriy, Imom at-Termiziylar vatandoshimiz 
bo‗lishgan.