O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

 XIII.5. XXI asr bo‗sag‗asida dunyo. O‗zbekiston Respublikasining 
tinchliksevar tashqi siyosati asoslarining yaratilishi va uning tamoyillari. 
 
XX asrning oxirgi o‗n yilligi insoniyat tarixiga buyuk o‗zgarishlar davri bo‗lib 
kirdi, chunki er yuzida vaziyat, kuchlar nisbati keskin o‗zgarib, bir-biriga qarama-
qarshi bo‗lgan SSSR va AQSH etakchilik qilgan ikki ijtimoiy-siyosiy tuzum, ikki 
harbiy-siyosiy blok barham topdi. Sosialistik tuzum emirilishi bilvosita butun 
mamlakatlar taqdiriga ta‘sir etdi. Dunyo yangilanishi jarayonida har bir davlat o‗z 
taraqqiyot ko‗lami bilan jahon hamjamiyatidan munosib o‗rin olish uchun harakat 
boshladi. Shular qatori O‗zbekiston ham jahon hamjamiyatidan munosib o‗rin olish 
maqsadida o‗zining ijtimoiy-siyosiy yangilanish dasturini ishlab chiqdi. 
O‗zbekistonning o‗z taraqqiyot istiqbollari uchun qulay jo‗g‗rofiy-siyosiy 
imkoniyatlarga ega ekanligi ham mustaqil tashqi siyosat yuritish, jahon 
hamjamiyatidan munosib o‗rin olish uchun imkon berdi. Xususan, O‗zbekistonning 
Markaziy Osiyo mintaqasidagi o‗rni, bu hududda istiqomat qiladigan xalqlarning 
qadimdan hamfikr bo‗lib kelgani Markaziy Osiyo mintaqasida tashqi siyosat 
yuritishda ijtimoiy zarurat hisoblanib kelinmoqda. O‗zbekistonning bu borada amalga 
oshirgan ulkan yutuqlari umumjahon sivilizasiyasi bilan mushtarak ekanligini alohida 
qayd etmok kerak. 
Istiqlolning dastlabki kunlaridan boshlab O‗zbekistonda xalqaro tashkilotlarning 
faoliyatini o‗rganish, xorijiy davlatlar bilan diplomatik, turistik aloqalarni o‗lga 
qo‗yish va bu ishlarda faoliyat yuritish uchun yuqori malakali milliy kadrlar 
etishtirish ehtiyoji kelib chiqdi. Shuni ta‘kidlash kerakki, O‗zbekiston bu ishlarni 
rejali tarzda amalga oshirdi.
1991-yil 31-avgustda Oliy Kengash VI sessiyasida qabul qilingan ―Mustaqillik 
haqidagi Bayonot‖da o‗z tashqi siyosatining asosiy o‗lini belgilab olgan O‗zbekiston 
Respublikasi 1992-yil 8-dekabrda qabul qilingan Konstitusiyamizning 17-moddasida 
bu o‗lni qonun bilan mustahkamladi. O‗zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining 
asosiy ustuvor tamoyillarini mamlakatimiz rahbari I.A.Karimov o‗zining asarlari, 
ma‘ruzalari va nutqlarida nazariy va amaliy jihatdan asoslab berdi. Uning tamoyillari 
quyidagilarni tashkil etadi:
milliy-davlat manfaatlarini ustun qo‗ygan holda tashqi siyosatda davlatlarning 
suveren teng ligini hisobga olish; 
umumbashariy qadriyatlarni ustun qo‗ygan holda nizoli mojorolarni tinch o‗l 
bilan hal etish; 

---

322 
tashqi siyosatdagi teng huquqlilik va o‗zaro manfaatdorlikni o‗rnatishda boshqa 
mamlakatlarning ichki ishlariga aralashmaslik
barcha tinchliksevar davlatlar bilan tashqi aloqalarni o‗rnatishga intilish; 
xalqaro huquq normalarini tan olgan holda jahon hamjamiyatida xalqaro 
talablarga rioya qilish; 
tashqi siyosatda ko‗p tomonlama aloqalarni o‗rnatishda xalqaro tashkilotlar 
doirasida aloqalarni kengaytirish masalalari kiritildi.
O‗zbekiston Respublikasi butun jahon jamoatchiligi oldida xalqaro huquqning 
umumjahon e‘tirof etgan normalariga sodiqligini Konstitusiya darajasida ham 
mustahkamladi. Xalqaro huquqning tamoyillari va normalarining butun bu majmui 
Konstitutsiyaga BMT Ustavidan, Inson huquqlari umumiy deklarasiyasidan, va inson 
huquqlariga oid boshqa xalqaro huquq bitimlardan, Xelsinki bitimi, Parij va Madrid 
xartiyalariga asoslandi. Shuningdek, asosiy qonunga kiritilgan qonunlarni 
rivojlantirish maqsadida ―