O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

 
 
 
1-rasm. O‗zbekiston iqtisodiyotining o‗sishi, 1990 yilga nisbatan, marta. 
Diagrammadan ko‗rinadiki, mamlakatimiz iqtisodiyoti mustaqil taraqqiyotning 
dastlabki o‗n yilida 1,3 marta o‗sgan bo‗lsa, keyingi o‗n to‗rt yilida bu o‗sish ancha 
salmoqli bo‗ldi. Bularning barchasi ―o‗zbek modeli‖ning ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyotni ta‘minlashdagi samarasi tobora oshib borayotganligini ko‗rsatmoqda. 
1
Каримов И.А. Она юртимиз бахту иқболи ва буюк келажаги йўлида хизмат қилиш – энг олий саодатдир / 
И.А.Каримов; – Тошкент: ―O‗zbekiston‖ НМИУ, 2015, 135-б.

---

295 
Mustaqillik yillarida O‗zbekistonda chuqur tarkibiy o‗zgarishlarning amalga 
oshirilishi natijasida respublikaning yoqilg‗i-energetika resurslariga bo‗lgan ehtiyoji 
o‗zi hisobidan to‗la ta‘minlandi. 1996 yildan boshlab chetdan neft mahsulotlari sotib 
olish to‗xtadi. 1997 yilda O‗zbekistonning o‗zi neft mahsulotlarini eksport qiluvchi 
mamlakatga aylandi. Agar 1990 yilda mamlakatimizda 2810 ming tonna neft va gaz 
kondensati ishlab chiqarilgan bo‗lsa, 1998 yilda bu ko‗rsatkich 8104 ming tonnani 
tashkil etdi. Tabiiy gaz ishlab chiqarish hajmi ham tez sur‘atlarda o‗sib, 1990 yildagi 
40761 million kub metrdan 2010 yilda 60111,5 million kub metr hajmiga etdi.
Istiqlol yillarida iqtisodiyotda amalga oshirilgan tarkibiy o‗zgarishlar quyidagi 
jahonshumul ahamiyatga ega bo‗lgan natijalarga olib keldi: 
- Yonilg‗i-energetika resurslariga bo‗lgan ehtiyojini O‗zbekiston o‗zini-o‗zi 
ta‘minlaydigan bo‗ldi; 
- G‗alla mustaqilligiga erishildi; 
- Ishlab chiqarishda sanoat mahsulotlari hissasi oshdi; 
- Sanoatda yuksak texnologiyaga asoslangan istiqbolli tarmoqlarning hissasi 
oshdi. 
Energetika mustaqilligini ta‘minlash hamda neft va gazni qayta ishlash 
tarmoqlarini rivojlantirish dasturi doirasida, istiqlol yillarida eng zamonaviy 
texnologiyalarga ega bo‗lgan chet el kompaniyalari bilan hamkorlikda Buxoro neftni 
qayta ishlash zavodi (―Teknip‖, Fransiya) va Sho‗rtangazkimyo majmuasi (―ABB‖) 
barpo etildi, Farg‗ona neftni qayta ishlash zavodi to‗liq rekonstruksiya qilindi. Gaz-
kimyo tarmog‗ining tashkil etilishi tabiiy gazni qayta ishlashni chuqurlashtirish va 
turdosh tarmoqlarda yangi ishlab chiqarish quvvatlarini rivojlantirish imkonini 
yaratdi.
Erishilgan bunday ijobiy natijalar muqarrar ravishda mazkur mahsulotlarni 
chetga eksport qilish hamda tushgan valyuta mablag‗lariga xalqimiz ehtiyoji uchun 
zarur bo‗lgan mahsulotlarni olib kelish imkonini berdi. Mamlakatimiz rahbari 
tomonidan aholini eng avvalo, oziq-ovqat, xususan, un mahsulotlari bilan ta‘minlash 
vazifasi qo‗yildi.
Shunga ko‗ra, qishloq xo‗jaligida paxta yakka hokimligiga barham berilib, ekin 
maydonlarining katta qismi don mahsulotlariga ajratildi. Agar mustaqillikka 
erishilgan yillarda paxta maydonlari respublika umumiy ekin maydonlarining 75 
foizdan ko‗proq qismini tashkil etgan bo‗lsa, keyingi davrda paxta yakkahokimligini 
tugatish va qishloq xo‗jalik ekinlari tarkibini optimallashtirish chora-tadbirlari olib 
borilishi natijasida paxta maydonlari deyarli 41 foizga qadar qisqartirildi. 
Natijada ozuqabop g‗alla importiga qaramlik barham topib, tez orada yurtimizda 
g‗alla mustaqilligi qaror topdi. Agar 1991 yilda 4003 ming tonna miqdordagi don 
mahsulotini import qilishga majbur bo‗lgan bo‗lsak, mustaqillikning dastlabki olti 
yili ichida bu ehtiyojni keskin ravishda 5,4 barobar qisqartirishga, keyinchalik esa 
milliy ishlab chiqarish hisobidan qondirishga erishildi. G‗alla ishlab chiqarish hajmi 
1990 yildagi 1899 ming tonnadan 2010 yilda 6952 ming tonnaga, 2014 yilda esa 
8050 ming tonnaga etdi, ya‘ni 4,2 barobar o‗sdi (2-rasm).

---

296 
 
2-rasm. O‗zbekistonda g‗alla etishtirish hajmining o‗sib borishi, ming tonna. 
2015 yilda ham g‗alla etishtirishda katta natijalarga erishilganligi 
O‗zbekiston 
Respublikasi Birinchi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2015 yilda 
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2016 yilga mo‗ljallangan iqtisodiy 
dasturning eng muhim ustuvor yo‗nalishlariga bag‗ishlangan Vazirlar 
Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma‘urzasida: 
―Mamlakatimiz