N. A. Mamadjonova O’simlikshunoslikning biologik asoslari

Kungaboqar etishtirish texnologiyasi.
Almashlab ekishlarda kungaboqar uchun 
eng yaxshi o’tmishdoshlar kuzgi don ekinlari, makkajo’xori, g’o’za, dukkakli don 
ekinlari hisoblanadi. Odatda tuproqning pastki qatlamlarini quritib yuboradigan beda, 
sudan o’ti qand lavlagidan keyin kungaboqarni joylashtirish tavsiya etilmaydi. 
Sug’oriladigan erlarda o’tmishdoshlarni tanlashda, kasalliklar, zararkunandalar, begona
o’tlarning to’planishi, ularni oldini olish chora- tadbirlari hisobga olinadi. 
Kungaboqarni bir ekilgan dalaga 8-10 yil o’tgach qayta ekish mumkin. Uni shu dalaga 
ertaroq qaytarish dalada shumg’iya, kasalliklar, zararkunandalarni ko’payishiga olib 
keladi. SHuning uchun kungaboqar ekiladigan almashlab ekishlar rotastiyalari 10-12 
dalalik bo’lishi ko’zda tutiladi. 
Kunjut
- O’zbekistonda qadimdan ekiladigan asosiy moyli ekinlardan biri. U 
urug’i tarkibidagi moy miqdori bo’yicha moyli ekinlar orasida birinchi o’rinni 
egallaydi. Sovuq presslash (juvozda) yo’li bilan olingan kunjut xushta’mligi bo’yicha 
zaytun moyiga tenglashadi.
Kunjut urug’idan konditer sanoatida, medistinada shuningdek konservalar 
tayyorlashda foydalaniladi. Konfetlar, sharq shirinliklari, turli holvalar, non 
mahsulotlari tayyorlashda ishlatiladi.
Kunjut urug’ida 48-65 % moy, 16-19 % oqsil, 15,7-17,5 % eriydigan uglevodlar 
saqlanadi. Sovuq presslashda olingan kunjarasi tarkibida. 40 % oqsil, 8 % yog’ 
saqlanadi va u konditerlikda ishlatiladigan un, holva tayyorlashda, shuningdek, chorva 
mollari uchun konstentrlangan oziqa sifatida foydalaniladi. Issiq presslashda hosil 
bo’lgan 100 kg kunjarasida 132 o.b. saqlanadi. 
Kunjutning vatani Afrika. O’zbekistonga kunjut Panjob (Pokiston) orqali kirib 
kelgan. Markaziy Osiyo mamlakatlarida keng tarqalgan.
Botanik tasnifi.
Madaniy yoki xind kunjuti – 
Sesamum indisum L.
bir yillik 
o’simlik. Kunjutsimonlar oilasiga mansub. Uning 19 turi malum, ammo ekiladigan 
hamma navlar madaniy kunjut turiga kiradi.
Kunjut tuproqda 1,2-1,5 m chuqurlikka kirib boruvchi