Sh. Madayev., M. Kasimova

13-MAVZU: “ETIKA” FANINING PREDMETI VA JAMIYAT HAYOTIDAGI AHAMIYATI 
194 
u. SHuningdek, Aflotunning g‘oyalar, olamiy puh emanatsiya xaqidagi fiqplari xam to‘g‘ridan-
to‘g‘ri yakka xudolik masalasiga borib takaladi, lekin Suqrot va Aflotun tavhidni falsafiy-nazariy 
nyqtai nazardan isbatlashni uz oldiga vazifa qilib qo‘ymadilar, bunga urinmadilar. Bu ishni Arastu 
uddaladi. U uzining mashhur “Metafizika” asarida Xudoning yakkaligini jismsiz, xech narsa 
tomonidan xarakatga kelmaydigan, aksincha, birinchi xarakatga keltiruvchi kuch ekanini nazariy 
isbotlab berdi. Uni “Oliy shakl” (forma) deb ataydi. Arastu talqinida Xudo olam va barcha olamiy 
jarayonlarning maqsadi xisoblanadi, u yuqorida keltirganimizdek, Oliy tafakkur, tafakkur haqidagi 
Tafakkurdir.
O‘rta asrlar, musulmon Sharqi mytafakkirlarining qadimgi YUnon tafakkuriga, xususan, 
axloqshunosligiga ulkan e’tiborining taqlidining asl sababi ana shunda.
3. XXI asrda global etosfera (axloqiy muhit)ni yaratishning zaruriyati. 
Axloqshunoslik hamma davrlarda ham yuksak ahamiyat kasb etib kelgan fan.
Shu o‘rinda Respublikamiz Birinchi Prezidenti Islom Karimovning quyidari qimmat fikrlarini 
keltirish joiz: “Aslini. olganda, axloq - ma’naviyatning o‘zagi”, “Inson axloqi shunchaki salomaliq 
xushmuomalalikdagina iborat emas. Axloq - bu, avvalo, insof va adolat tuyg‘usi, iymon, halollik 
degani”. Bu fikrlar, bir tomondan, eski tuzumdan qolgan axloqsizlik ko‘rinishlariga loqayd 
qarovchilarga va axloqshunoslikni engil-elpi, ikkichi darajali fan sifatida tushunuvchilarga adolat 
zarba bulsa, ikkinchi tomondan, axloqning yangi jamiyatimizdagi ulkan mavqeini xamda 
axloqshunoslikning jiddiy nazariy tadqiqotlarga suyanishi kerakligini ta’kidlaydi.
Ana shu yangilanish jarayonida aloqshunoslikning - o‘rni bor. Uning oldidagi demokratik va 
xukuqiy davlat barpo etishga kirishgan mamlakatimiz fuqarolarining, ayniqsa, yoshlarning axloqiy 
darajasiga mas’ullik va har tomonlama kamol tonran zamon kishisi tarbiyasini nazariy asoslashdek 
ulkan vazifalar turibdi. Ularni faqat qadimiy va hap doim zamonaviy bulib kelgan axloqqa 
yangicha yondoshuvlar asosidagina amalga oshirsa buladi. Ayni paytda, ularni axloqshunoslik fani 
oldida turran vazifalarning bir qismi, ta’bir joiz bulsa, milliy axloqshunoslik vazifalari deb atash 
mumkin. Zero fanimizning xozirgi kunda umumjahoniy global muammolarni hal qilishdek 
vazifasi xam borki, u haqda alohida to‘xtalmaslikning iloji yo‘q. Ulardan biri,