Baxtiyor mengliyev

Eski ma’no 
Yangi ma’no 
rais 
–  diniy  rasm-rusum 
nazoratchisi 
rais – rahbar  
arbob – qishloq oqsoqoli 
arbob – unvon  
saroy – podsho qarorgohi 
saroy – madaniy tadbir joyi 
boy – fеodal, yer egasi 
boy – mo‘l, ko‘p 
oqsoqol – mahalla xo‘jayini 
oqsoqol  –  kеksa,  hurmatli 
shaxs 
Arxaik  leksemalar  –  o‘z  o‘rnini  boshqasiga  bo‘shatib  bеrgan 
leksemalardir.  Ijtimoiy  taraqqiyot  natijasida  ayrim  narsa-hodisa 
boshqa  lеksеma  bilan  atalib,  avvalgisi  istе’moldan  chiqib  kеtadi: 
ulus (xalq), afandi (o‘qituvchi) lang (cho‘loq), tilmoch (tarjimon). 
 
Eslatma 
Bundan tashqari, arxaik qo‘shimcha (-g‘a (-ga), -g‘an (-gan), -
g‘i  (-gi),  -ur  (-ar)  -g‘ay  (-gay,  -sin)),  arxaik  ibora  (jismini  dol 
aylamoq  –  qaddini  bukmoq,  fotiha  olmoq  –  javob  so‘ramoq, 
yoqasini chok etmoq – faryod solmoq) ham mavjud. 
 
Tarixiy va arxaik birliklarning muhim belgilari: 
1)  arxaik  leksemalar  hozir  mavjud  narsa,  tarixiy  leksemalar  – 
o‘tmish narsa-hodisasi atamasi; 
181

---

2) 
arxaizmning 
hozirgi 
tilda 
sinonimi 
mavjud, 
tarixiy 
leksemalarning sinonimi yo‘q; 
3)  tarixiy  leksemalar  yakka  nom,  arxaik  leksemalar  birdan  ortiq 
nomning biri.