Microsoft Word shamoli muhammadiy ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

43

bilish edi. Shuning uchun Oisha roziyallohu anho ramazonda boshqa oylardan ziyoda va 

kam bo‘lishini nafi etdilar. Xulosa shuki, hadisi shariflarda tahajjudni “solatul-layl” 

deyiladi va tarovihni esa “qiyomi ramazon” deyiladi. Bu ikki namoz bir-biridan tamoman 

alohidadir.  

 

207. Oisha roziyallohu anho dedilar: Nabiyi karim sollallohu alayhi vasallam kechqurun 

o‘n bir raka’at namoz o‘qir edilar. Undan bir raka’ati vitr bo‘lar edi. Qachon bu namozdan 

forig‘ bo‘lsalar, o‘ng yonboshlari bilan yotar edilar. 

 

I z o h. Bu hadis yuqoridagi hadisga muxolif ko‘rinsa-da, haqiqatda, Rasululloh sollallohu 

alayhi vasallam ba’zi vaqtda unday va ba’zi vaqtda bunday o‘qir edilar. 

 

I z o h. Bu hadisda vitr namozini bir raka’at ekanligi rivoyat qilingandir. Bu borada 

taxqiq shuki, vitr namozi ustida bir necha ixtiloflar bor. Birinchi ixtilof - uning hukmida. 

Xanafiy mazhabida vitr namozi vojib sanaladi. Ba’zi boshqa imomlar nazdida esa 

mustahab. Ikkinchi ixtilof - uning raka’atlarining adadida. Xanafiylar vitrni uch raka’at, 

bir salom bilan o‘qiladi deydilar. Boshqa ba’zi imomlar uni bir raka’at deydilar, va 

ba’zilari vitr bir raka’at bo‘lsa ham undan ilgari ikki raka’at bir salom bilan o‘qilishi vojib 

deydilar. Hadislarda bu namoz haqida turli rivoyatlar kelganligi sababidan imomlar 

o‘rtasida tarjih turlicha bo‘lgan. 

 

Xanafiylar o‘z mazhablarining haqligini bir necha hadisdan dalil keltirib, isbot qiladilar. 

 

1) Oisha roziyallohu anho Abdulloh ibn Abu Qays roziyallohu anhuning savollari ustida 

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning kechqurundagi namozlarini bu tariqa bayon 

qilganlar: to‘rt raka’at va uch raka’at, olti raka’at va uch raka’at, sakkiz raka’at va uch 

raka’at, o‘n raka’at va uch raka’at. Mana bu rivoyatda, oxirgi uch raka’at degan kalimani 

to‘rt bor alohida keltirishlaridan ham ma’lum bo‘ladiki, bu namozning adadi uch 

raka’atdan ziyoda ham kam ham bo‘lmaydi. Aks holda, Oisha roziyallohu anho har bor 

uch raka’at kalimasini ifoda qilmay, yetti raka’at, to‘qqiz raka’at, o‘n bir raka’at, o‘n uch 

raka’at deb qo‘ya qolar edilar. 

 

2) Ali Qoriy rahimahullohning so‘zlaricha, xanafiylarning dalillari shuki, vitr namozining 

uch raka’at o‘qilishini joiz va mustahsin ekanligiga sahobai kiromlar roziyallohu anhum 

qaror qilgandilar, va uch raka’atdan kam bo‘lishida ba’zilari joiz va ba’zilari nojoiz deb, 

ixtilof qilgandilar. Sahobalarning ittifoq qilgan masalalariga amal qilmoq ziyoda 

matlubdir. 

 

3) Hasan Basriy rahimahullohga dedilar: Vitr namozining uch raka’at ekanligiga butun 

musulmonlar ittifoq qilganlar. Bu zotga bir kishi dedi: Abdulloh ibn Umar roziyallohu 

anhumo uch raka’at vitrning ikki raka’atiga salom berib, qolgan bir raka’atini alohida 

o‘qir edilar. Unga Hasan Basriy otalari Umar roziyallohu anhu uch raka’atni bir salom 

bilan o‘qir edilar, va otalari u kishidan olimroq edilar, deb javob berganlar. 

 

4) Hadisi shariflarda tanho bir raka’atlik namoz o‘qish man’ qilingan. Abdulloh ibn 

Mas’ud roziyallohu anhudan bir kishi savol qilib dediki, Sa’d roziyallohu anhu vitrni bir 

raka’at o‘qiydilar. Abdulloh ibn Mas’ud dedilar: bir raka’atlik namoz yo‘q. Bulardan 

boshqa ham hanafiylarda dalillar ko‘p. 

 

---

Shamoili Muhammadiy. Muhammad at-Termiziy