«informatika va axborot texnologiyalari»

USB
. (Universal Serial Bus – universal ketma-ket shina) 
port
. Keyingi yillarda bunday portlar 
keng ko‘lamda qo‘llanilmoqdalar. Ular kompyuterga bir varakay bir necha periferiya 
qurilmalarini (skaner, raqamli kamera, flesh-xotira va shu kabilarni) ulash imkonini yaratadilar.
SCSI (
Small Computer System Interface- kichik hisoblash tizimlari interfeysi) 
adapterlar
. SCSI 
adapterlar tizimli platadagi kengaytirilgan slotlariga o‘rnatilib, kompyuterga 7 turli qo‘shimcha 
qurilmalarni ((vinchesterlar, skanerlar, CD-ROM diskovodlar va boshqalarni).ulash imkonini 

---

23 
yaratadilar. Kompyuter o‘yinlarini boshqarish uchun ishlatiladigan djoystiklarni ulash uchun 
tovush kartasiga joylashtirilgan maxsus Game-portdan (o‘yin porti) foydalaniladi.
Monitor
axborotni universal chiqaruvchi qurilma bo‘lib, videokartaga ulanadi. Тasvir 
kompyuter formatida (nollar va birlar ketma-ketligidan iborat) videoxotirada saqlanadi. 
Kompyuter videoxotiradagi axborotni o‘qib, uni ekranda akslantiradi. Zamonaviy monitorlarda 
tasvirlarning yangilanish chastotasi sekundiga 75 ga teng Kinofilmlarda, ya‘ni televizorda 
kadrlarning almashinish chastotasi sekundiga 24 kadrni tashkil etadi
Statsionar kompyuterlarda elektron-nurli trubkali monitorlar ishlatiladi. Bunday monitorlar 
diagonal o‘lchamlari dyuymlarda (1 dyuym = 2,54 sm) o‘lchanadi. 14, 15, 17 dyuymli va undan 
yuqori bo‘lgan o‘lchamga ega monitorlar ko‘plab ishlab chiqilgan. Biroq bunday monitorlar 
yuqori statik elektr potensiali, elektromagnit nurlanish va radiatsiya manbai bo‘lib, inson 
salomatligiga salbiy ta‘sir ko‘rsatishi mumkin. Shuning uchun bunday monitorlar bilan ishlashda
sanitariya-gigiyena talablariga rioya qilish zarur.
Portativ va cho‘ntak kompyuterlarida suyuq kristallar asosida ishlaydigan yassi monitorlardan 
foydalaniladi. Keyingi paytlarda statsionar kompyuterlarda ham bunday monitorlar 
foydalanilmoqda. Ularning imkoniyatlari yuqori bo‘lishi bilan birga inson salomatligiga ta‘siri 
yo‘q. Suyuq kristall asosida ishlaydigan monitorlarda 15 milliondan ortiq ranglarni tasvirlash 
mumkin. Bunday monitorlarni LCD-monitorlar (Liquid Crystal Display suyuq kristalli displey) 
ham deb atashadi. Ularning asosiy afzalliklari - og‘irligi, yassiligi, elektr energiyasini kam 
iste‘mol qilishi, inson salomatligiga ta‘siri kamligi. Kamchiliklari - narxi qimmatligi, tasvir 
sifatining ekranni turli burchak ostidan qaralishi bilan bog‘liqligi.