Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

планета.ру
ва 
Блоомстартер
ларни келтиришимиз мумкин. 
Энг таниқли хорижий краудфондинг платформаларига мисол қилиб, 
Киcкстартер
ни келтиришимиз мумкин, Бу платформа 126 минг 
муваффақиятли лойихани малага ошириш учун $3 миллиард доллар жалб 
қила олди. Блокчейн технологияси ҳам нафақат виртуал пуллар билан 
операцияларни амалга ошириш, балки, бизнеснинг янги архитертураси 
сифатида ҳам қўлланилиши кутилаяпти. Бу технология ҳозирда бир қанча 
соҳаларда, шу жумладан, иқтисодиётда, бошқарувда, смарт-контрактлар 
тузишда, медицинада, фармацевтикада, ер кадастри соҳасида, йўл ҳаракатини 
бошқаришда ҳам фаол ишлатилмоқда. Шунинг учун ҳам у келажакда жуда 
оммабоп технологиялардан бири бўлиб қолиши мумкин.
Булутли технологиялар ҳам борган сари ривожлана боради ва булутли 
маълумот сақлаш ҳизматлари бозори ҳам секин-аста кўпая бердаи. 
Маълумотларни бундай усулда сақлашнинг қулайлигига сабаб, маълумотлар 
ҳавфсизлигини таъминлаб берилишидир. Бундай ҳизматларни тафлиф 
қилувчи омпаниялар маълумотларнинг сақланиши бўйича жавобгарликни ўз 
зиммаларига оладилар. Масалан, 
Амазон
булутида 10 мингта серверни 
соатига тахминан $90 доллардан ижарага олиш мумкин. Бу турдаги 
ҳизматлар нархининг кейничалик анча тушуши ва нархларнинг ўрта ҳамда 
кичик бизнес учун ҳам қониқарли даражада бўлиши башорат қилинмоқда.
14.3. Рақамли иқтисодиёт ва электрон тижоратнинг ривожланиш 
йўналишлари 
Рақамли электрон иқтисодиётнинг, шу жумладан, электрон тижорат ва 
электрон бизнеснинг яқин келажакдаги ривожланиш йўналишларидан энг 
диққатга сазоворлари 
Индустрия 4.0 – Буймлар интернети, Виртуал
ва 
Тўлдирилган воқеълик
(
ВР ва АР
) ҳамда 
3Д-принтерлар
десак, асло 
янглишмаган бўлар эдик. Ҳозирги кунда интернетга турли хилдаги 

---

465 
қурилмалардан киришлар сони унга инсонларнинг киришлари сонидан кўра 
кўпроқ бўлиб кетган (
Лавина данних//Огонёк, №24, 24 октябр 2016, стр.4-5
). 
„
Ақлли уй
“, „
Хайдовчисиз автомобил
“, „
Ишчиларсиз завод
“ ва „
Инсон 
иштирокисиз савдо
“ деб номланган лойиҳалар барчага маълум ва машхур. 
Гамбург денгиз портида 
ИоТ
тизими портга келаётган юк машналари 
ҳақидаги маълумотларни йиға ва таҳлил қила олади. Бунинг натижасида 
портнинг ўтказувчанлик қобилияти 178% га кўпайган. 2019-2020 йилларга 
келиб, 
ИоТ
нинг жаҳон бўйича йиллик ўсиш суръати 23% болиши кутилган 
ҳолда, 2021 йилга келибинтернетга уланган 28 миллиард қурилмалардан 16 
миллиарди 
ИоТ
билан боғлиқ қурилмалар бўлиши башорат қилинган. 2025 
йилга келиб эса интернетга уанган барча датчиклар сони 10 триллион 
бўлиши кутилмоқда. ИоТ бозори энг катта бозорлардан бири бўлиб, у йил 
сайин фақат қўпая боради. 2020 йилга келиб бу бозорнинг ҳажми €1,9 
миллиард эвро бўлиши 
БCГ
консултинг компанияси томонидан 
таъкидланмиқда (
Еванс Пҳилип
, 
БCГ, 2015, п.74
).
Виртуал воқеълик (
виртуал реалитйв ВР
) ва тўлдирилган реаллик 
(
аугментед реалитй – АР
) технологиялари ҳам келажак трендлари бўлиб, 
улар борган сари кўпроқ ишлаб чиқаришга тадбиқ қилинмоқда. Виртуал 
реаллик технологияси реал дунёни компъютер графикаси воситасида 
яратилган виртуал пунйига кўчиради. Тўлдирилган реаллик технологияси эса 
атроф-мухитдаги реал дунёни қўшимча элементлар, маълумотлар ва 
объектлар билан тўлдиради. Бундай технологиялар ҳар бир ҳизматчига 
машина ва неханизмларнинг ички тузилиши кўришга ва ишлашини 
кузатишга имкон беради. Натижада ишчи ва ҳизматчилар объектни яхшироқ 
тушуниш, бошқариш ва ундаги потенциял ҳавфлар ва бузилишларнинг 
олдини олишлари мумкин бўлади. Масалан,