Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Mulchalash.
Mulchalash
deb, tuproq betini go‘ng, torf, poxol, qog‘oz va bosh-
qalar bilan yupqa qilib yopishga aytiladi. Mulchalash begona o‘tlarning o‘sishiga 
to‘sqinlik qiladi, erni qatqaloqlanishdan saqlaydi va suvni kam bug‘lantiradi hamda 
harorat o‘zgarishining sutkalik amplitudasini kamay-tiradi. Qora mulcha tuproqning 
yaxshi qizishiga yordam beradi; och tusdagi mulcha esa quyosh nurini qaytarib, 
aksincha, tuproqni ortiqcha qizib ketishdan asraydi. Mulchalash natijasida 
tuproqning suv, havo va harorat rejimi yaxshilanadi, tuproq mikroorganizmlarining 
faoliyati uchun eng qulay sharoit tug‘iladi. Yerlarni mulchalash, o‘toq qilish va 
o‘simliklar atrofidagi tuproqni yumshatishga qilinadigan xarajatlarni kamaytirish 
bilan birga, ko‘p hollarda hosildorlikni sezilarli darajada oshiradi. 
Motigalash va chopiq qilish. 
Begona o‘tlarni yo‘qotish va o‘simliklar 
atrofidagi tuproqni yumshatish maqsadida ekin motigalanadi. Motigalash maysalar 
to‘la ko‘karib chiqqandan yoki ko‘chatlar to‘la tutib olgandan keyinroq boshlanib, bu. 
Chopiq qilish o‘simliklarni past harorat ta’siridan himoya qilish vositasi sifatida 
xizmat qiladi. Masalan, bahorda qora sovuqlar bo‘lishi kutilganda, pomidor va 
boshqa issiqsevar o‘simliklar chopiq qilinadi. Ba’zan sabzavot ekinlarining kasallik 
va zararkunandalariga (karam pashshasi yoki qorapochaga) qarshi kurashash 
maqsadida ham ekin chopiq qilinadi. 
Ortiqcha namiqqan zax yerlarni chopiq qilish tuproqning yaxshi shamollashiga 
va selgishiga yordam beradi. Lekin sug‘orilmaydigan qurg‘oqchil mintaqalarda 
ekinni chopiq qilish tuproqning qurib qolishiga va hosildorlikning pasayishiga olib 
keladi. 
Motigalashdagi singari, chopiq qilishda ham tuproq albatta nam bo‘lishi kerak, 

---

116 
ya’ni u yomg‘ir yoqqanda yoki er sug‘orilgandan keyin o‘tkaziladi va ekinlarning 
yoppasiga hosil to‘plash davrida to‘xtatiladi.