~ 358 ~
–
mevasining shakli: yapaloq
– indeks 1
dan kichik;
yumaloq
– indeks 1;
to‘mtoq-ellipssimon
– indeks 1,1-1,25;
tuxumsimon
(mevaning uchi to-moni ozgina
cho‘zilgan, meva band tomoni to‘mtoq),
noksimon
(mevaning uchi to‘mtoq, meva
band tomoniga ozgina cho‘zilgan),
tsilindrsimon
(bir oz cho‘zinchoq) – indeksi 1,3
dan yuqori.
Yapaloq
,
tuxumsimon
va
noksimon
shakldagi mevalar kam uchraydi;
–
mevasining shakli: silliq
,
oz segmentlangan
(meva uzunasi bo‘ylab
tilim-
tilim),
notekis
,
bir oz g‘adir-budir
,
tomirsimon bo‘rtgan
bo‘ladi;
–
meva po‘stining rangi: oq
,
och yashil
,
sariq yashil
,
zarg‘aldoq
,
to‘q yashil
;
–
mevasi yuzasidagi rasmi: yo‘l-yo‘l
,
yo‘llari to‘rsimon
,
tikansimon
,
yirik
mozaikali
,
mayda mozaikali
,
dog‘li
;
–
mevasi rasmining rangi: och yashil
,
ko‘kish yashil
va
qora yashil
;
- po‘stining qalinligi (etiga rang kirguncha): qalin
(1,5
sm
dan qalin);
o‘rtacha
(1-1,5
sm
),
ingichka
(1
sm
dan kam) bo‘ladi;
–
etining rangi: pushti
,
to‘q pushti
,
qizil
,
sarg‘ish-qizil
,
to‘q qizil
,
malina rang
,
oq
,
och sariq
,
apelsin rang sariq
, ikki xil rangli (etining har xil joyi turlicha rangda)
bo‘ladi;
–
etining konsistentsiyasi: tomirlashgan
,
qumoq-qumoq
va
og‘izda eruvchan
bo‘ladi;
–
etining ta’mi: juda shirin
,
shirin
,
bemaza
;
–
etining suvliligi: yuqori
,
o‘rta
,
kam
;
–
etining tiniqligi: tiniq
(0,5-1
sm
chuqurlikdagi urug‘lar yoki tomirlar ko‘rinadi),
tiniq emas
(hech narsa ko‘rinmaydi);
–
mevasining yorilib ketishi: yorilmaydi
(polizdagi tarvuzlar yoki uzoq masofaga
olib borilganda 2
%
dan kami yorilsa) va
yoriluvchan
(2
%
dan ko‘pi yorilsa);
–
o‘suv davri: ertagi
(maysa chiqargandan birinchi mevasi uzilguncha 85 kun
o‘tadi);
o‘rtagi
(85-110 kun) va
kechki
(110 kundan uzoq) bo‘ladi;–
hosil tugish davri
(birinchidan oxirgi uzishgacha): qisqa
(20 kun),
o‘rtacha uzoq
(20-40 kun) va
uzoq
(40 kundan uzoq) bo‘ladi;
–
saqlanuvchanligi: uzoq
(2 oydan ortiq),
o‘rtacha
(1-2 oy) va
qisqa vaqt
(1
oydan kam) saqlanadigan xillarga bo‘linadi.
Ishni bajarish tartibi.
O‘qivchilar yangi uzilgan o‘simliklardan yoki
gerbariy
va mevalardan foydalanib, tarvuzning morfologik belgilari bilan
tanishadilar. Rayonlashtirilgan navlarining ayrim xususiyatlarini tasvirini chizadilar
va ta’riflaydilar.
28- jadval
Tarvuz navlarini ta’rifi
№
NAV BELGILARI
NAVLAR
11
Nav tarixi:
Kelib chiqish joyi
Rayonlashtirilgan yili
Rayonlashtirilgan joyi
22
Tupi:
~ 359 ~
Palagining uzunligi
Barg plastinkasining o‘lchami
Barg plastinkasining shakli
Barglarining qirqilganligi
Barg bandining uzunligi
33
Mevasi:
O‘lchami
(sm)
Shakli
Yuzasi
To‘rlash xili
Ustining rangi
Po‘chog‘ining qattiqligi
44
Eti:
Qalinligi
Rangi
Konsistentsiyasi
Shirinligi
Xushbo‘yligi
55
Uruf bo‘laklari:
Xarakteri
Joylashishi
Urug‘ bo‘laklarining xili va holati
Urug‘ bo‘laklarining soni
Urug‘ bo‘shlig‘ining to‘laligi
66
Xo‘jalik belgilari:
Mevasining yorilib ketishi
O‘suv davri
(kun)
Iste’mol qilish vaqti
Kasallikka chidamliligi
Tashishga chidamliligi
Material va jihozlar. 1. Rayonlashtirilgan 5-6 ta navning 2-4
tadan mevasi,
o‘simlik tupi yoki gerbariysi. 2. Plakat va nav rasmlaridan - 2 ta. 3. Rang aniqlovchi
rasmli shkala - 2 ta. 4. Rayonlashtirilgan navlar katalogi. 5. Pichoq va lagan - 7-8 ta.
6.Chizg‘ich va shtangentsirkul - 7-8ta.
O‘TMIShDOSh EKINLAR
:
Karam, pomidor, kartoshka.
URUG‘NI EKIShGA TAYYoRLASh
:
Urug‘lar 3-5% li osh tuzi eritmasiga solib
aralashtiriladi va 5-7minut
ushlab turiladi, so‘ng pastga cho‘kkan urug‘lar olinib
toza suvda yuviladi va quritib olinadi, qalqib yuqoriga ko‘tarilgan urug‘lar esa brak
qilinadi. Quritib olingan urug‘lar ekiladi.
EKISh MUDDATLARI
:
Viloyatimiz sharoitida tarvuz 10-15 aprelda ekiladi.
G‘alladan keyin takroriy ekin sifatida: Urug‘lar 10 iyungacha ekiladi.
EKISh SXEMASI
:
o‘simliklar 360x60 sm. va 270+90/2×70 sm shaklda
joylashtiriladi. 2 2
URUG‘ SARFI
:
5-6 kg/ga. Urug‘larni ekishda har bir uyaga 3-4 ta dan urug‘ 4
sm. chuqurlikda tashlanadi.
~ 360 ~
PARVARIShLASh:
Tarvuz quyosh nuri yaxshi
qizdiradigan yengil qumoq
tuproqli dalalarda yetishtiriladi. Organik moddalarga boy
tuproqlarda hosildorligi
yanada yuqori bo‘ladi.
Yerning 30-35 sm chuqurlikda haydalishi esa yuqori hosildorlik garovidir.
Tarvuz uchun organik va mineral o‘g‘itlarni birga solish eng yaxshi natija beradi.
Organik o‘g‘it chirigan bo‘lishi kerak, aksincha mevaning sifati yomon va
kasalliklarga chidamliligi pasayadi.
PARVARIShLASh:
Tarvuz quyosh nuri yaxshi qizdiradigan yengil qumoq
tuproqli dalalarda yetishtiriladi. Organik moddalarga boy tuproqlarda hosildorligi
yanada yuqori bo‘ladi. Yerning 30-35 sm chuqurlikda haydalishi esa yuqori
hosildorlik garovidir. Tarvuz uchun organik va mineral o‘g‘itlarni birga solish eng
yaxshi natija beradi. Organik o‘g‘it chirigan bo‘lishi kerak, aksincha mevaning sifati
yomon va kasalliklarga chidamliligi pasayadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
